قراین و شواهد موجود در برخی منابع نشان می دهد که احتمالاً در سده های ششم و هفتمِ هجری روایتهای شفاهی و نقّالی از بعضی داستانهای شاهنامه وجود داشته است. بر این اساس و به استناد گستردگیِ روایات نقّالی با موضوع ملّی و پهلوانی در سنّت داستانیِ ایران- که بخشی به صورت مکتوب به دست ما رسیده و بهری دیگر به اقتضای ماهیّتِ شفاهی فراموش شده است- در این مقاله این فرضیّۀ محتمل و درخورِ بررسی مطرح شده که شاید مأخذ شماری...

گونه­های ادبیات غنایی در شعر معاصر مانند شعر کلاسیک وجود دارد. این گونه­ها در جریان‌های کلاسیک و نوکلاسیک و نیمایی معاصر حضور پررنگی دارند. گونه‌های متفاوت در شعر معاصر با تغییراتی نوین دیده می­شود که یکی از آنها اشعار داستانی است که در شعر معاصر به خصوص در جریان نیمایی به دو شاخه­ی شنیداری و تصویری تقسیم می­شود، در شعر معاصر با تصویرسازی‌های تازه به سمت اشعار نمایشی حرکت می‌کند و از نقالی سنتی...

«روضه‌خوانی» از گونه‌های مرسوم قصه‌گویی نمایشی مذهبی ایرانی است که اساساً کارکردی تبلیغی داشته، با گذشت زمان فراگیر شده و به رسمی مذهبی بدل گشته است؛ چنان‌که از چندین قرن پیش تاکنون به‌طور مستمر و همه‌ساله، روضه‌خوانی‌های عمومی و خصوصی بسیاری در سطح شهرها و روستاهای ایران در کنار دیگر آیین‌های عزاداری ماه‌های محرم و صفر برگزار می‌شده است. برقراری این مجالس و همچنین حضور در آن، به شکلی خودانگیخته...

یکی از شیوه های نقاشی که در صحنه هنر معاصر ایران بروز کرد(نقاشی قهوه خانه ای) نام دارد و آن اصطلاحی است که به بخشی از نقاشی عامیانه ایران(خیالی سازی) در سده حاضر اتلاق می شود. نقاشی قهوه خانه هنر این سرزمین را وارد مرحله تازه می کند. مرحله ای که تلاش دارد با اتصال به اندوخته های هنر ایران زمین و اعتقادات و فرهنگ توده ایرانی برای خود پشتوانه اساسی و استوار بیابد. این تصاویر توسط هنرمندان مردمی و...

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناخته ادب حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویس موجود از آن با نام های شاهنامه اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سراینده شیعی متن ناشناس است و بنابر قراینی اثر خویش را در عصر صفویان و در شصت سالگی ـ و شاید یکی دو سال پیش و پس ـ به نظم درآورده است. داستان منظومه در زمان پادشاهی کیخسرو در ایران و پیامبری حضرت سلیمان(ع) روی می ده...

حمزه نامه که مجموعه‌ای مصور از ماجراهای امیر حمزه صاحبقران است در این پژوهش موردبررسی قرار می‌گیرد. داستان‌های حماسی این مجموعه به‌واسطه جذابیت فراوان و بار غنی مذهبی ایشان در دوره گورکانی به شبیه قاره هند راه یافتند. مجموعه حمزه نامه شامل 14 جلد و 1400 نگاره بوده که در مدت 15 سال (982 967. ق/1575 1560م) توسط نگارگران کارگاه نقاشی سلطنتی اکبرشاه مصور گردیده است. روند کلی داستان‌ها و نگاره‌هایی ...

شاهنامه به عنوان شاهکار بزرگ ادبی و سند هویّت ملّی به محض انتشار، به‌رغم موانع و مشکلات، در زندگی مردم راه یافته‌است. پس از آن، مردم در هر دوره‌ای متناسب با امکانات و شیوه‌های زندگی، شکل و قالب خاص برای تداوم شاهنامه برگزیده‌اند از جمله نقالی و شاهنامه‌خوانی. این شکل مشهور و کهن با همه ارزشمندی‌اش، در عصر ما آهسته آهسته جایش را به قالب‌های دراماتی نوین بخشیده‌است. بیان هنری و جنبه‌های دراماتیک شا...

نقالی جزو پیشه هایی است که در ایران قدمتی دیرینه دارد. شماری از صاحبان این پیشه، در دربار شاهان فعالیت می کردند و با عناوینی نظیر سمرخوان، قصه خوان و نقال شناخته می شدند. در دربار شاهان قاجار، منصبی با عنوان نقال باشی وجود داشت. بعضی از نقالان درباری این عصر، ملقب به نقیب الممالک بوده اند. یکی از مشهورترین نقیب الممالک ها، نقال قصۀ امیرارسلان است. تا سال ها پس از انتشار مقدمۀ محمدجعفر محجوب بر ...

«نقالی‌های مکتوب»، داستان‌های بلند عامیانه‌ای هستند که در طی سنّت نقالی و داستان‌گزاری از شکل شفاهی - با حفظ برخی ویژگی‌های زبان مردم- به شکل مکتوب درآمده‌اند. سنّت داستان‌گزاری، سنّتی دیرپا در ایران بزرگ است که همواره منابع لازم برای آفرینش آثار ادبی ارزشمند را فراهم نموده است. داستان-هایی که از قلمرو ادبیات شفاهی به قلمرو ادبیات مکتوب وارد شده‌اند، دارای ویژگی‌ها و خصلت‌های منحصر‌به‌فرد محتوایی ...

فیروزشاه‌نامه درواقع دنباله کتابی است که دو مجلد آن به داراب‌نامه مشهوراست. این کتاب تألیف محمد بیغمی از آثار قرن نهم هجری است و پیداست منشأ بسیار قدیمی‌تر دارد. داستان فیروزشاه‌نامه پس ازسمک‌عیار و داراب‌نامه از مهم‌ترین داستان‌های عامیانه و اصیل به شمار می‌رود. این کتاب از نمونه‌های برجستۀ نثرساده فارسی است ونمونهینننننو چون برای مردم نقالی و بازگو می‌شده است، در آن واژه‌ها و تعبیرات عامیانه ...