یکی از تعارض های اساسی در کلام (الهیات) و فلسفۀ دین، تعارض علم پیشین خداوند و اختیار بشر است. بدیهی است که درک صحیح از موضوع زمان و نسبت آن با خداوند، برای حل این تعارض بسیار تعیین کننده است. بر این مبنا، سه راه حل برای این تعارض ارائه شده است که می توان از آنها به «نظریۀ تعین ناپذیری آینده»، «نظریۀ شناخت ناپذیری اعمال اختیاری آینده» و «نظریۀ لازمانی علم خداوند» تعبیر کرد. در این نوشتار، ابتدا ...

این مسئله که «آیا آموزه های دینی در بحث آفرینش حیات و به ویژه خلقت انسان، با دست­آورد های علمی سازگار است یا نه؟» همواره میان الاهیون و دانشمندان مورد مناقشه بوده است. در تبیین این موضوع، بیشتر دانشمندان جدید نظریۀ تکامل را پذیرفته­اند؛ و در مقابل، غالب الاهیون این نظریه را مردود دانسته و به نظریۀ خلقت ثابت و مستقل باور دارند. این مقاله، به دیدگاه سومی قائل است و می کوشد نشان دهد که هر چند آموز...

این مقاله با هدف پیشبرد ادبیات بحث علم دینی، به ویژه در زمینۀ روش شناسی علم دینی و با بهره گیری از روش تحلیل عقلی به معرفی روشی تلفیقی می پردازد که بر استفاده از ظرفیت های اجتهاد (روش تخصصی فهم و تفسیر متون دینی) و روش های علوم اجتماعی در جهت افزایش تعامل میان آنها در مقام نظریه پردازی استوار است. نتیجۀ این تحقیق، ارائه روشی شش مرحله ای برای نظریه سازی دینی در علوم اجتماعی است که دو راهبرد استق...

استحالۀ اجتماع نقیضین یکی از پایه‌ای‌ترین بدیهیات اولیه به شمار می‌رود. میرزا مهدی اصفهانی با نگاهی متفاوت به بداهت این قضیه، به تبیین علم بلامعلوم در دایرۀ علم انسان پرداخته و معتقد است می‌توان از علمی سخن گفت که معلوم آن هیچ نوع تحققی در هیچ موطنی ندارد. او با تکیه بر این علم و آیه قرار دادن آن، علم خدای متعال پیش و پس از خلقت را علمی تفصیلی و بدون معیت معلومات می‌داند. در نتیجه، ذات پروردگار...

ملا شمسا گیلانی(حکیم مشائی سدۀ یازدهم) نفس را روحانیة الحدوث و روحانیة البقا دانسته و با انگیزۀ دفاع از معارف دینی، به مخالفت با نظریۀ حدوث جسمانی نفس برخاسته است. پاسخ ملاصدرا به اشکالات بر تمایز میان روح و نفس و تمایزنهادن میان نفوس کملین ونفوس غیرکملین مبتنی است. هرچند این تمایز نهادن به ملاصدراکمک می کند تا از روایاتی که دربارۀ ارواح کملین وارد شده است پاسخ دهد، اما او همیشه به این تمایز پا...

هدف: طبقه‌بندی‌هایی که دربارة رویکردهای علم دینی ارائه شده، با چندین مشکل روبه‌روست. این مقاله می‌کوشد طبقه‌بندی جامعی از رویکردهای علم دینی ارائه دهد که فارغ از اشکالات موجود باشد. روش: در ارائة طبقه‌بندی جدید، از روش تحلیلی و ایدة «نمونة ایدئال» ماکس وبر استفاده شده است. یافته‌ها: در این طبقه‌بندی در کنار کسانی که به صراحت از ایدة علم دینی حمایت می‌کنند، جایی هم برای آن دسته از اندیشمندانی که...

-

چکیده ندارد.

هدف: مخالفان علم دینی از منظرهای گوناگونی تولید علم دینی را انکار کرده‌اند. از مشهورترین مخالفان علم دینی در جامعة ما، عبدالکریم سروش است. هدف از نگارش این مقاله، تبیین و ارزیابی دیدگاه وی در انکار علم دینی بود. روش: روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و در استنتاج، توصیف و تحلیل و نقد است. یافته‌ها: سروش برای انکار علم دینی از ادلّة مختلفی استفاده کرده که عمدة آنها عبارتند از: نفی علم دینی از طریق...