چکیده این گفتار با نگرشی فرهنگ باور به جامعه و سطوح گوناگون آن، با تأکید بر نقش ارتباطی موسیقی مردم پسند میان عوامل و سطوح گوناگون دخیل در الزامات فرهنگ توده و بازار مصرف، به نشان هشناسی ابعاد رسان های این موسیقی در دیدگاه فرهنگ باور می پردازد. بدین ترتیب، با ارائ هی طرحی ساده شده از یک الگوی غالب رسانه ای، پس از تعاریف مقدماتی از چهار چوب نظری فرهنگ باور و ذکر ویژگی های موسیقی مرد مپسند د...

تاریخ دقیق ورود قهوه به سرزمین ایران معلوم نیست، اما آنچه از آثار مکتوب به ما رسیده است، نشان می دهد در عصر صفویان و به خصوص در زمان شاه عباس، قهوه خانه ها در شهرهای بزرگ ایران، به خصوص اصفهان رونق و رواج گسترده ای داشته است. این قهوه خانه ها در عصر صفوی کارکردی فرهنگی داشته که مهم ترین مکان برای عموم مردم و به خصوص هنرمندان و شعرا بوده است. شاعران این عصر از آنجا که حکومت صفوی، مانند حکام گذشت...

تذکرة ادبی مجمع الخواص را صادقی بیگ افشار، نگارگر برجستة عهد صفوی، در سال 1016 ق به زبان ترکی نگاشت و در سال 1327 دکتر عبدالرسول خیام پور، استاد دانشگاه تبریز، آن را تصحیح و به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این تذکره اطلاعات گران سنگی درباب وضعیت ادبی حاکم بر گروه های اجتماعی ترک و تاجیک ایران آن روزگار ارائه می دهد. هم چنین رونق ادبیات و هنر در نزد شاهان، شاهزادگان، و ارکان حکومت صفوی و برخی از سلا...

از روی کار آمدن شاه صفی در سال 1038 ه . تا فروپاشی حکومت صفوی در سال 113 ه. نزدیک به یکصد سال طول کشید. در این دوره هنرهای ایران در کنار سایر تحولات آن، دگرگونی قابل ملاحظه ای را از سرگذراند. آن عواملی که بخصوص در دوره شاه عباس اوّل، هنرهای ایران را در مسیر نوآوری و تجدد قرار داد، در این دوره یکصد ساله به بار نشست و یکی از ویژگیهای هنر نقاشی دوره صفوی تجدد و رویکرد به عناصر جدید هنری شد. دراین م...

خوشنویسی و تذهیب دو عنصر اصلی تشکیل دهندۀ کتاب آرایی و کتابت قرآن هستند. تذهیب های مختلف قرآنی که در طول تاریخ این هنر در ایران اجرا شده اند دارای ویژگی ها و خصوصیات خاص زیبایی شناسانه اند. این هنر همواره در طول تاریخ رو به رشد بوده و در هر دوره ای تذهیب هایش از ویژگی های خاصی برخوردار بوده است، به طوری که زیباترین و ظریف ترین تذهیب های قرآنی مربوط به تذهیب های عصر صفوی است. بنا به عقیدۀ برخی ا...

در آیین تعزیه، موسیقی به دو شکل مورد استفاده قرار می گیرد: 1- موسیقی آوازی، 2 موسیقی سازی یا غیرآوازی. موسیقی مذکور، موسیقی ایرانی است که دارای ژانرهای متعددی است. در این مقاله که به روش توصیفی  تحلیلی به نگارش درآمده، موسیقی آیین تعزیه به مثابه کی متن، که از لایه های مختلف شکل گرفته، براساس نظریه نشان هشناسی لای های مورد بررسی قرار گرفته است. با ت یکه بر نشان هشناسی لایه ای می توان کلیه لا...

درمیان جلوه­های گوناگون هنر معماری ایران، باغ ایرانی با ظاهری آکنده از سادگی و طراوت بر پایه اصولی مشخص و بنیادین، نمایش نمادینی از بهشت موعود است. هنرمند معمار با تکیه بر اصول اولیه معماری ایرانی و آگاهی از شرایط اقلیمی و توانمندی­های طبیعی مناطق مختلف و با الهام از توصیفات متون مقدسی چون قرآن کریم پیرامون باغ های بهشت، باغ ایرانی را خلق می کند. در این میان، با افزایش روابط فرهنگی ایران و هند ...

در پژوهش پیش رو که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و جمع آوری اطلاعات آن به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است، هدفی که دنبال می شود بررسی بصری نقوش زیورآلات دوره صفوی و دوره قاجار بوده و سعی شده است تا با بررسی بصری نقوش موجود در آنها از ویژگی های زیورآلات آن دوره مطلع شویم. گنجینه جواهرات دوره صفوی در بزرگترین گنجینه های جهان قرار می گیرد و شاخصه اصلی هنری آن دوره را که زیورآلات است...

عصر طلایی هنر- صنعت پارچه‌بافی در ایران را به جرات می‌توان قرون16 - 17م./ 10 - 11ه.ق. دانست. پارچه‌های بافته شده در این دوران به لحاظ زیبایی‌های بصری، ترکیب‌بندی، نقوش، رنگ و فن بافت مایه‌ی مباهات هنر این دوران بوده که با تنوع و گوناگونی بسیار به اجرا درآمده است. یکی از این ترکیب‌بندی‌های متنوع که به دفعات در ساختار پارچه‌های این عصر مشاهده می‌شود، کاربرد فرم/نقش ترنج گونه‌ای است که با نقوش گیا...

برای بررسی هنر اسلامی در تمدن و فرهنگ اسلامی دو رویکرد عمده، تاریخی و فراتاریخی وجود دارد. پیروان مکتب تاریخی معتقدند که هنر اسلامی در بستر زمانی و مکانی مشخص به وجود آمده و هنر چیزی جز صورت و ظاهر نیست، ولی گروهی دیگر از محققان از این حقیقت سخن می¬گویند که آثار هنری، مظهر حقایق متکی بر وحی و مکاشفات عارفان است و ماهیتاً در قالب زمان و مکان نمی¬گنجد و فراتاریخی است. بنا بر این رویکرد، نیاز به تف...