شهرها به عنوان مراکز اصلی تجمع و تمرکز جمعیت و فعالیت‌ بخش‌های بازرگانی، صنعتی، فرهنگی، اداری و سیاسی به شمار می‌روند. در نتیجه، استخوان‌بندی و چارچوب اصلی سازمان فضایی کشور را شبکه سلسله مراتبی از مراکز شهری تشکیل می‌دهند. برای تبیین اندازه شهرها در درون این شبکه، برخی پژوهشگران همچون اویرباخ مدل‌های فضایی خاصی (مدل رتبه – اندازه) را پیشنهاد نموده‌اند که اندازه جمعیتی شهرها را نسبت به بزرگ‌تری...

رشد سریع جمعیت شهری در کشورهای در حال توسعه در سه دهه گذشته مشکلات متعددی از جمله ازدحام، آلودگی، بیکاری، کمبود مسکن، و خدمات شهری نامناسب را در بر داشته است. جمعیت شهری  ایران  هم که به سرعت در حال رشد است در چند شهر بزرگ متمرکز شده استشهرهای ایران نیز همگام با جریانات تاریخی ایران سیر پرفراز و نشیبی داشته­اند.  این سیر تکاملی بازتابش تا اوایل قرن حاضر در کالبد شهرهای ایران قابل مشاهده بود. مس...

چکیده توسعه ی شهری و جنبه های مختلف آن (شهری شدن و تمرکز شهری) از فاکتورهای زیادی مانند تغییرات فناوری، درآمد فزاینده و خط مشی دولت تأثیر می پذیرد. تمرکز شهری نشان می دهد که منابع شهری تا چه حد در یک یا چند شهر بزرگ متمرکز می شوند.نخست شهری یکی از شاخص های اندازه گیری تمرکز شهری است که از طریق سهم بزرگترین شهر در جمعیت ملی اندازه گیری می شود. زیرساخت های حمل و نقل تأثیر قابل توجهی بر نخ...

افزایش شدید جمعیت شهری در جهان به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه در طی دهه‌های اخیر باعث به وجود آمدن پدیده نخست شهری در آن‌ها شده است. کشور ایران نیز به‌عنوان یکی از کشورهای درحال‌توسعه، در طی دهه‌های اخیر به‌ویژه از سال 1345 به بعد از روند متعادل خود خارج و افزایش شدید جمعیت شهری در آن مشاهده می‌شود. این مقاله، به تحلیل و مقایسه توزیع اندازۀ شهرها در نظام شهری استان همدان طی سال‌های 1365 تا 1390...

یکی از جنبه‎های که در ادبیات اقتصاد شهری به آن پرداخته می‎شود، شکل توسعة شهری و تأثیر آن بر رشد اقتصادی است. مطابق تئوری، رابطة رشد اقتصادی و تمرکز شهری به شکل U معکوس است. شکل توسعة شهری در ارتباط با نحوة پراکندگی منابع در شهرهای موجود در سیستم شهری است و تحت عنوان تمرکز شهری مورد بررسی قرار می‎گیرد. در حقیقت، تمرکز شهری نشان می‎دهد که منابع شهری تا چه حد در یک یا چند شهر بزرگ اقتصاد متمرکز شد...

در چند دهه گذشته شهرها با سرعت هر چه بیش تر گسترش یافته اند و خود را به عنوان یک واقعیت غیر قابل انکار مطرح نموده اند. در این میان کلان شهرهای ملی و منطقه ای با تمرکز شدید امکانات و زیرساخت ها در خود، به قطب های اصلی جاذب جمعیت تبدیل شده اند. بی توجهی به نظام شهری و نحوه پراکندگی مراکز شهری همزمان با رشد افسار گسیخته شهرنشینی باعث عدم تعادل و از هم گسیختگی در نظام شهری کشور شده است. روند رو به ...

شهرها نقش مهمی را در توزیع جمعیت و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. از این رو یکی از جنبه‌هایی که در ادبیات اقتصاد شهری به آن پرداخته می‌شود شکل تجمیع و تمرکز شهری و تأثیر آن بر رشد اقتصادی است. در واقع تمرکز شهری نشان می‌دهد که منابع شهری تا چه حد در یک یا چند شهربزرگ اقتصاد متمرکز شده و یا در میان شهرهای مختلف پراکنده شده‌اند. این مقاله به بررسی رابطه‌ی بین تجمیع (در قالب تمرکز شهری) و رشد اقتصادی...

با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کشور در 8 دوره گذشته است. در این مقاله ضمن طبقه بندی شهرهای منطقه طی 60 سال گذشته، از شاخص های نخست شهری شامل نخست شهر...

نظارت بر چگونگی گسترش مناطق شهری در مقیاس کلان امری بسیار مهم به منظور برنامه ریزی توسعه شهری و پیشگیری از مشکلات فاجعه بار در مناطق کلان شهری می باشد. با این حال، در اغلب موارد کمبود اطلاعات اولیه در این زمینه به ویژه در کشورهای در حال توسعه یکی از موانع اصلی برای رسیدن به این امر است. بنابراین به منظور بررسی تعادل در نظام شهری ایران از شاخص نخست شهری و رتبه اندازه شهرهای ایران از سال 1335 تا ...