طبق نظر یونگ «کهن الگوها» در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می یابند. زمین یکی از نمادهای طبیعی است که با مفهوم مادر زمین، مادر هستی و محبوبه سابقه ای اسطوره ای در ذهن انسان دارد. این مفاهیم به نوعی با مفهوم سیاسی زمین که اغلب مترادف واژه وطن است، مرتبط می گردد؛ به دیگر عبارت مسائل سیاسی در شکل اسطوره و با تکنیک های ویژه آن به تصویر کشیده می شود. پژوهش پیش روی به بررسی این کهن الگو در اشعار...

در گذشته ایرانیان، چرخۀ هستی را زمانی دوازده­هزارساله می­دانسته­اند و این دوازده‌هزارسال را به چهار بخش تقسیم می‌کردند؛ در آغاز، جهان روشنی و تیرگی از هم جدا بود تا اینکه، اهریمنان به سرزمین روشنی تاختند و آن را به تباهی کشیدند و نیکی را با بدی درآمیختند. در دورۀ پایانی، قرار است که آفرینش دوباره به سمت پالودگی و پیراستگی برود و آلودگی و بدی از دنیا رخت بربندد. باور به این چرخۀ چندهزارساله در ذ...

بحث برانگیزترین مکتب ادبی قرن بیستم سوررئالیسم با تمام تأثیراتی که در ادبیات جهان گذاشت در ادبیات فارسی غریب نبوده است.تجربیات فراحسی عارفان و شطحیات آنان گویی سرچشمه های سوررئالیسمی بوده اند که قرن ها بعد در اروپاظاهرشد.جستجوی عرفان در روح و جان آدمیهمان کنکاش سوررئالیسم در ذهن و ناخودآگاه انسان است که نظریات فروید آن را شدّت می بخشد.عرفا بارعایت آدابی دشواردرمجاهدات با عالم غیب ارتباط برقرار م...

اساطیر، عامل پیوند گذشته، حال و آینده به یکدیگر و شریان های جاری مشترک، میان اقوام و ملل هستند. روایاتی که از دریافت ها، تأمّلات و احساسات عمیق درونی و بیرونی، پرده بر می دارند و گذر زمان از بار معنایی آن ها نمی کاهد. بر خلاف آن چه که برخی می-پندارند، اسطوره هرگز نمی میرد؛ چراکه ذهن بشر، اسطوره ساز و حافظ آن ها است. ناخودآگاه جمعی بشر، از مهم ترین عوامل حفظ این باورها و اطّلاعات پیش از تاریخ و من...

هنر و رویا ارتباط دوسویه و تنگاتنگی دارند؛ رویا بمانند هنر، ژرف ترین بخش روان آدمی را می کاود و به خود او عرضه می دارد. رویا حاصل ناخودآگاه است و داستان، آمیزه ای از ناخودآگاه و خودآگاه. رویا از یک سو همچون عنصری داستانی، در سیر عناصر داستان ها نقش ایفا می کند، از سوی دیگر پیوند میان این دو، در داستان نویسی گونه ای داستان را به وجود آورده که متن، سراسر در فضایی ذهنی و رویایی شکل می گیرد و پیش م...

مادرمثالی، از قدیمی‌ترین کهن‌الگوهای جهان و مفهومی بسیار گسترده است که از نخستین دوره‌های حیات بشر تا به امروز در ذهن و روح آدمی حضوری پررنگ داشته و منجر به خلق اسطوره‌های مشابهی در همۀ فرهنگ‌ها و سرزمین‌ها شده است. طبعاً نیاکان ایرانی ما، به عنوان جزیی از یک کُلّ گسترده، ناخودآگاه با کهن‌الگوها در ارتباط بوده‌اند. بررسی و آشکار کردن مادرمثالی در اثرِ کهنِ گرشاسب‌نامه، ما را در شناخت بیشتر دنیای گذش...

در این نوشتار سعی بر آن است که نمودهای تغییریافتۀ کهن‌الگوی مام مِهین(1) در شعر حافظ ردیابی شود. نمودهایی که بعد از متلاشی شدن شخصیت یگانۀ این عنصر مادینه قدرتمند، ابتدا در قالب خدابانوها به زندگی خود ادامه داد و سپس به ضمیر ناخودآگاه انسان منتقل شد و دوباره از طریق هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. این جست‌وجو می­تواند پاسخی برای این پرسش­ها بیابد که آیا می­توان گفت حافظ جزو آن دسته از شاعران...

چکیده این پژوهش با عنوان "بررسی ضمیرناخودآگاه جمعی در شعر فروغ فرخ زاد" برآن است تا شناختی ژرف از ضمیرناخودآگاه جمعی و نمودهای آن با چشم اندازی نو به شعر شاعر معاصر، فروغ فرخ زاد عرضه بدارد. کارل گوستاو یونگ (1875-1961) ، روانکاو مشهور قرن بیستم به عنوان نخستین کسی که ناخودآگاه جمعی را مطرح کرد، قایل به دو گونه ناخودآگاه درروان هر فرد بود : فردی و جمعی. این قسمت از روان همگانی شامل محتویات...

فرایند طراحی صحنه به شکل قراردادی و معمول خود، بیش از آن که از ناخودآگاه ذهن طراح ناشی شود، بیشتر معطوف به حوزه خودآگاه طراح است. این در حالی است که ناخودآگاه از قدرت بی نظیری برخوردار است و هنرهای تجسمی مدرن با شیوه هایی نظیر هپنینگ و آبستره، به شدت به سمت آن حرکت کرده اند. طراحی صحنه مرسوم، همچنان از قواعد مشخص استفاده می کند؛ تا جایی که در بسیاری مواقع، صحنه پردازی بیشتر به بستری سه بعدی به ...

ادبیات داستانی عامه‌پسند گونه‌ای از ادبیات است که مخاطبش، تودۀ مردم هستند و بر پایۀ ذوق و علایق آنان پدید می‌آید. زیبایی‌شناسی ادبیات داستانی عامه‌پسند، مفهومی است که کمتر از سوی پژوهش‌گران مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته زیرا مؤلّفه‌ای به نام ادبیات داستانی عامه‌پسند، وجهی کلی و عام دارد به گونه‌ای که هر داستان وقتی با مقبولیّت عمومی رو به رو می‌شود؛ ذهن، ناخودآگاه به نقطۀ مقابل آن یعنی ادبیات دا...