هریک از مورخین متقدم براساس باورهای خویش به گزارش وقایع صدر اسلام پرداخته ­اند. یکی ازآن حوادث، قتل خلیفه سوم است که پدیدآمدن عثمانیه را درپی داشت. باتوجه به گزارشهای مختلفِ قتل عثمان ونقش امیرالمومنین(ع)، پژوهش درصدد پاسخ به این مسأله است که اختلاف گزارش در این ماجرا ناشی از چیست؟ اهمیت مسأله از این جهت است که بررسی زمینه، اصل و پیامد‏ حادثه، مشخص می­کند که­هر مورخی باچه پیش­زمینه­ای به طرح ماج...

یکی از موارد و مسائلی که در مکاتب گوناگون تاریخ نگاری اسلامی مورد توجه مورخین مختلف قرار گرفته و سعی بر این شده تا وقایع مختلف براساس آن تفسیر شود مسإله قضا و قدر و مشیت الهی است. نخبگان سیاسی و دیوانی و فرمانروایان در تاریخ سلسله های ایران بنا به مصالح سیاسی و حکومتی از این اندیشه حمایت کرده و سعی در گسترش آن در تمامی زوایای زندگی مردم داشتند. نوشته حاضر به بررسی این مسإله در کتاب ((تاریخ جهان...

نظر به سندی بودن دانش تاریخ، اعتبار نوشته­های تاریخی، در گام نخست، بستگی به میزان وثاقت منابع، مآخذ و هم­چنین چگونگی استفاده از آنها دارد. بدین سبب منبع­شناسی نوشته­های تاریخی بویژه تواریخ محلی که عمدتاً با چاشنی وطن­دوستی نگاشته شده، ضروری می­نماید. پژوهش حاضر ضمن بررسی منابع اطلاعاتی مولف تاریخ قم، به نحوه استفاده وی از آنها نیز پرداخته است. یافته­ها نشان می­دهد مولف مضاف بر منابع رایج مورد اس...

سید اجل، عمر شمس‏الدین از نوادگان امام زین العابدین پس از سقوط بخارا به دست سپاه مغول، از آن سامان به سرزمین چین مهاجرت و در آن دیار جایگاه و مقام‏های اجتماعی بالایی را احراز نمود و منشأ خدمات ارزنده‏ای به مردم چین گردید. از نظر مورخین مهم‏ترین عامل نشر اسلام در استان یونن چین، شخصیت سید اجل و فرزند او بوده است. این مقاله در چهار بخش به بررسی ابعاد زندگی اجتماعی سید اجل و خدمات وی به مردم چین پ...

مقاله ای که بوریس هسن در 1931 منتشر کرد، توجه مورخین علم را به عوامل اجتماعی و ایدئولوژیک در شکل دهی تاریخ علم جلب کرد. این مقاله نوع جدیدی از تاریخ نگاری علم را ایجاد نمود که تاریخ نگاری برون گرا نامیده می شود. مدتی بعد یک ریاضی دان مارکسیست دیگر به نام هنریک گروسمان بی خبر از مقالة هسن، دو مقاله با دیدگاهی مشابه و مکمل دیدگاه وی ارائه داد. مقالة هسن دربارة عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در پژوه...

این رساله به بررسی وضعیت ایران عصر ساسانی از زمان هرمزد چهارم تا مرگ یزدگرد سوم می پردازد. سالها بود که برای نگارنده این سوال مطرح بود که شاهنشاهی ساسانی با آن عظمت و قدرت چگونه در مقابل اعراب مسلمان از پای درآمد؟ ولی متاسفانه فرصت پرداختن به صورت تحقیقی به این سوال برایم پیش نیامد تا اینکه تصمیم گرفتم این سوال را با نوشتن پایان نامه خود جواب دهم، بنابراین مقطع مورد نظر را که حدودا هفتاد و پنج ...

ازآنجایی که سکه ها از فلزاتی چون طلا، نقره ومس ضرب می شده اند، تاامروز برای ماباقی مانده و اطلاعات باارزشی درزمینه های سیاسی، فرهنگی، دینی، اعتقادی وهنری دراختیارماقرارمی دهند.درواقع سکه ها اسنادی هستند که بادارابودن تاریخ، نام شاهان ومحل ضرب سکه کمک شایانی درپژوهش های تاریخی به مورخین و سکه شناسان و علاقه مندان به تاریخ هنرمی نماید.ارزش یک سکه بستگی به عوامل مختلفی همچون جنس سکه، کیفیت، فراوان...

در عهدین روایت هایی در باب دربار ایران وارد شده است. در این تحقیق میان این روایات و آن چه مورخین نقل نموده اند مقایسه ای صورت پذیرفته است. برای به دست آوردن این اطلاعات، منابع کهن و نیز آن چه مورخان امروزی با استناد به آن، تاریخ را بازسازی می کنند بررسی شدند، سپس مقایسه ای با چند بخش از عهدین انجام شد که مشهورترین گفته ها را مورد ایران و پادشاهان ایرانی دارند. در فصل اول به ذکر مقدمه شامل بیان...

سرپل ذهاب یکی از مهم ترین حوزه های فرهنگی ایران در دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی بوده است که در استان کرمانشاه و در نزدیکی شهرستان قصرشیرین قرار دارد. این شهرستان به دلیل موقعیت سوق الجیشی خود که در مسیر جاده ی موسوم به ابریشم قرار دارد، در تحولات سیاسی ایران در ادوار مختلف نقش بسزایی داشته است. سابقه ی تاریخی این حوزه ی فرهنگی بسیار طولانی است، به طوری که وجود آثار باستانی هم چون نقش برجست...

بیماری آبله از جمله بیماری های شایع در میان اطفال و عامل مهمی در مرگ و میر آنان طی دو سده گذشته در ایران بوده است. این مقاله به تاریخی از فرایند آبله کوبی در ایران سده سیزدهم هجری قمری می پردازد و پس از ارائه ی گزارشی تاریخی از شیوع این بیماری و نیز رواج آبله کوبی در ایران، شیوه های آبله کوبی رایج را بر می شمارد. توضیح داده می شود که آبله کوبی حتی در طریقه ی جدید نیز گاه به صور مختلف انجام می گ...