شناخت مفهوم قرآن در حکمت متعالیه، مبیّن جایگاه قرآن در هستی شناسی صدرایی است، و حاصل این شناخت، تبیین ارتباط قرآن و انسان و جهان هستی است. از منظرحکمای متاله، همچنان که قرآن کلام الله و کتاب الهی است، انسان و جهان هستی نیز کلام و کتاب الهی هستند. و موجودات کلمات الله اند، و همچون آینه ای هر کدام به قدر مرتبه وجودیشان مظهر اسماء و صفات حق تعالی می باشند. در این میان انسان کامل که خلیفه الله است، ...

منطق الطیر تعبیری است برگرفته از قرآن که از آن هم در معنای ظاهری (زبان مرغان) و هم در معنای باطنی (زبانی رمزی میان خداوند و انبیا/ اولیا) تعبیر و تفسیر کرده اند. این تعبیر، دست مایة آفرینش رساﻠﺔ الطیرها و به ویژه منظومة منطق الطیر عطار شده است که به شرح معنوی سفر ارواح از غربتکدة غربی خاک، به ســوی اصل شرقی افلاک پرداخته اند. افزون بر کاربرد فراوان این ترکیب و مترادفات آن در شعر فارسی، مولانا ن...

در سنت عرفانی ابن عربی، بعد از وحدت وجود، مؤلفۀ محوری ای با عنوان «انسان کامل» مطرح است. برخی شارحان نیز «انسان کامل» و «توحید» را دو مسألۀ اساسی عرفان نظری دانسته اند. ولایت، مقام خلیفةاللّهی، تصرّف در عالم و سریان در آن، خزانه دار اسرار الاهی و آینۀ دانایی و شاهیِ حق، پاره ای از ویژگی های انسان کامل است. بنابراین مؤلفۀ انسان کامل، همانند مفهوم «قیّم کتاب» سهروردی، همان اوصاف امام در احادیث شیعی ر...

طامه الکبری به معنای واقعه ای است که عارف با عقل فعال که دهمین عقل از عقول مشایی و یا جبرییل در شریعت است، دیدار می کند. در واقع در مکتب سهروردی، که بر پایه فکر، ذکر و ریاضت می باشد، سالک با اجرای احکام و آداب طریقت و تبعیت از پیر هدایتگر، از طریق ریاضت های مادی و معنوی به تجربه ای عرفانی دست می یابد. در طی مسیر سلوک و کسب مقامات عرفانی، شخص سالک به مقام فنا نائل می شود. در این مقام او عقل فعال...

یکی از موضوعات مطرح در قرآن کریم، مسأله تعلیم اسماء به حضرت آدم(ع) است، که حقیقت این اسماء و فلسفه تعلیم آن ها به حضرت آدم(ع)، مباحث بسیاری را میان مفسران پدید آورده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تبیینی ـ تحلیلی به بررسی این مسأله از دیدگاه قرآن و روایات پرداخته است. مراد از اسماء در این آیه آن است که آن چه خدا به حضرت آدم(ع) تعلیم نمود، نشانه و مظهری از وجود خداوند است که دارای سه ویژگی مه...

به عقیده بسیاری پایه گذار عرفان نظری در میان متقدمین و متاخرین کسی جز شیخ کبیر محی الدین عربی نیست. دو تالیف مهم و اصلی ابن عربی یکی فتوحات مکیه و دیگری فصوص الحکم است. محقق قیصری یکی از شارحان فصوص است. او ابتدا در مقدمه ای با دوازده فصل نکات کلیدی را مختصر بیان نموده و با زیبایی خاص و عباراتی کوتاه و عالی مطالب عرفانی را روایت نموده است. بر همین شرح قیصری حواشی مختلفی نگاشته شده است که یکی از...

بحث عالم صغیر و عالم کبیر یکی از مباحث مهم در ادیان به خصوص دین اسلام می باشد. در این رساله کوشیده ایم پس از ارائه گزارشی کوتاه از پیشینه تاریخی این موضوع، بر پایه دیدگاه ممتاز شیخ عزیزالدین نسفی در باب عالم صغیر و عالم کبیر و بررسی تناسبات بین این دو، عوالم مختلف (ماسوی الله) و انسان کامل را در نظام عرفانی – فلسفی او بررسی نماییم. پس از بیان کلیات به بررسی آثار و شخصیت شناسی نسفی و تفحص در ف...

در این رساله به بررسی نظرگاه هر یک از سه تفکّر اسلامی ،عرفانی و اومانیستی در باره ی انسان، جهان، خدا، غایت و کمال انسان پرداخته شده است. کمال ، در هر یک از مکاتب یاد شده تعریف شده و عوامل و موانع رسیدن به آن نیز طرح شده است. ضرورت وجود انسان کامل و جایگاه او در جهان و در ارتباط با خدا، انسان ها و موجودات دیگر نیز، مطلبی است که در این جستار، بیان شده است. در پایان، پس از نقد اومانیسم، به عنوان م...

اخلاق و سیاست در دیدگاه علامه جعفری دو حوزه مرتبط با یکدیگرند. از دید علامه این دو ضلع انسان شناسی اسلامی که مبتنی بر حیات تکاملی اند و پیوند آن دو در حکمت نظری نه تنها ممکن است بلکه اساساً این پیوند از منظر حیات وحیانی ضروری بوده و تنها راه سعادت بشر است و این تألیف و ترکیب نیازمند وجود یک الگوی عملی است که علامه آن را در نهج البلاغهو در سیره و گفتار و عمل علی (ع) یافته است.

چکیده واژه ی انسان کامل اصطلاحی عرفانی است که ظاهراً اولین بار محی الدین عربی(638-560 ه.ق) آن را بکار برده است. ایشان انسان کامل را قطب و محور عالم هستی معرفی کرده است. از آنجایی که معرفی ویژگی های انسان کامل، می تواند نقش الگویی و تربیتی مهمی داشته باشد در این پژوهش انسان کامل از دیدگاه ابن عربی مورد بررسی قرار گرفته و نقدهایی که به آن وارد است مطرح می شود و سرانجام اصول تربیتی استنتاج شده از...