خواب و رویا از جمله مقوله هایی است که از نخستین مراحل اندیشه ی بشر ،همواره فکر و ذکر انسان را به خود معطوف داشته و طبعاً عرصه ی ادبیات و به ویژه شعر فارسی هرگز از پرداختن به آن غافل نبوده است.در این میان طبیعت شعر حماسی به گونه ای است که به جهت قرابت با اسطوره ها؛ از مفهوم ، تجلّیات و زبان نمادین خواب، به وفور بهره جسته است. رویا در شاهنامه صرف نظر از شخصیّت ها ،قومیّت ها ، ریشه ها و اثرات آن، مرکز...

منظره‌پردازی و گرایش به طبیعت در مینیاتور شاخه‌ای از هنر طبیعت‌گرای ایران باستان است که ریشه در باورها و آیین‌های نیاکان ما دارد. آنچه فضای مینیاتور را با خیال و رویا و به عقیده جمعی از اندیشمندان به عالم مثال و عالم تجرید پیوند می‌زند، شیوه قرار‌گیری عناصر واقعی و طبیعی است که در زمان و مکانی واقعی نمی‌گنجد و به گونه‌ای غیر متعارف، رویایی و نمادین در کنار هم قرار گرفته‌اند. این مقاله با استناد...

آیین در واقع بیان نمادین و گاهی رازآمیز ارزش‌های فرهنگی و دینی یک جامعه است. ساختار آیین متأثر از اسطوره‌ها و باورهای متافیزیکی و گاهی مادی مردمی است که در طول سالیان متمادی به آن عمل کرده و آنرا حفظ می‌کنند. از مهم‌ترین و متداول‌ترین آیین‌های رایج جوامع بشری آیین گذار است. آیینی که مقاطع مهم زندگی انسان را به او گوشزد کرده و به مرور نقش‌ها و مسؤولیت‌های جدید و متعالی‌تری را به او می‌سپارد. فرد...

از دورۀ نوسنگی تا به امروز نماد مار، الهه‌ی مادر و کشاورزی سه نماد اصلی در فرهنگ کردها هستند. در مرکز ساختار این سه نماد، مفهوم کشاورزی و باروری است و در رأس آن نماد مار قرار دارد که محفاظت‌کننده‌ی الهه‌ی مادر و بخشندۀ نمادین دانش کشاورزی به او است. مار خدای-دانشی است که دانش و راه و روش یکجانشینی و کشاورزی را در نظام نمادین به انسان می‌بخشد. معنای هریک از این نمادها و نیز ساختاری که بین...

کنش گرایان با کنش خواندن فعل آدمی به جای رفتار تمایز ویژه ای میان انسان و حیوان قائل شدند. قصدمند بودن به عنوان یکی از مولفه های کنش همیشه مدنظر کنش گرایان بوده است. اما آیا می توان به این مولفه توسعه معنایی بخشید؟ در حقیقت نیت در ادبیات اسلامی را می توان نوعی قصدمندی خاص(الهی) دانست که در تمام کنش های انسان مومن حضور دارد. از دیگر سو باید گفت که انسان مومن که در درون خود به دنبال کسب رضای اله...

عطار در ابیات 616 تا 680 منطق‌الطیر شیوة خاصی را در استفاده از سمبل ابداع کرده است. او در این بخش، که 65 بیت دارد، با سیزده پرنده گفت‌وگو می‌کند.گفت‌وگو با هر پرنده در پنج بیت ارائه شده است و در هر پنج بیت، ساختاری سه جزئی وجود دارد که در آن، یک پرنده، یک پیامبر و یک شخصیت منفی (ضد قهرمان) دیده می‌شود.پرنده در سه مفهوم طیر، سالک و روح؛ پیامبر در مفهوم نبی، ولی خدا، و پیر؛ و شخصیت منفی در معنای ...