«نقطه» و «دور» (دایره) به‌عنوان دو نماد اصلی در هستی‌شناسی و فرم زبانیِ ادبیات عرفانیِ عصر حافظ حضور داشت‌هاست. نقطه به‌منزلۀ وحدت (ذات حق/ انسان کامل) و دایره به‌مثابۀ کثرت (عوالم معنا و شهود) معانی پایه‌ای این دو نماد هستند که قابلیت بازتعریف مفاهیم جزئی‌تری را مطابق با متن عرفانی در خود فراهم کرده‌اند: «طرح آفرینش کائنات»، «استمرار حضور، نظارت و جذبیت پی‌درپی حق» و «سیر سلوک سالک». حافظ این دو...

چکیده زبان قرآن در بیان مفاهیم از جمله مباحث بحث¬برانگیز در عصر حاضر می¬باشد که مفسّران دیدگاه¬های متنوعی در این زمینه بیان نموده¬اند؛ برخی بر این عقیده¬اند که تمامی گزارش¬های قرآن واقعی و حقیقی هستند و قصه¬های غیر واقعی و تخیّلی از ساحت ربوبی قرآن به¬دور است، عالمانی براین باورند که بسیاری از گزارش¬ها، نقل¬ها و داستان¬های قرآن¬کریم سمبلیک می¬باشند، و پرداخته شده تا از آن¬ها بهره¬های تربیتی گرفت...

آتش از دیرباز به سبب نقشی که در زندگی انسان داشته است، مورد توجه بوده است. یکی از خویشکاری های نمادین آتش، تطهیر است. آتش با وجود این که سوزاننده است، پاکی و طهارت را نیز به ارمغان می آورد. بنا به باور اساطیری، آتش آوردگاه پاکی و پلیدی است. در این جستار ابتدا به بررسی مفهوم نمادین آتش در اساطیر مختلف پرداخته ایم که گذر از آن (آزمون آتش) عروج به مرحله ای بالاتر را در خود نمادینه کرده است. پس از ...

به نظر می رسد نظریه جامعه شناختی بوردیو حاوی تمامی عناصر و مولفه هایی است که بنیادهای یک نظریه سیاسی را تشکیل می دهند. در این مقاله با بازخوانی آثار و اندیشه های بوردیو، تلاش شده است: اولا، این عناصر و مولفه ها بررسی شده و ثانیا، با ترکیب و تالیف دوباره آنها در چارچوبی نظری، نظریه سیاسی بازسازی شود. چنین کاری از آن جهت بدیع و نوآورانه است که تاکنون به سرانجام نرسیده است. بنابراین در این مقاله ا...

یکی از پرکاربردترین رویکردهای نظریه ادبی معاصر، نقد روان­کاوانه است. با کاربرد این نظریه در خوانش متون ادبی، می­توان به لایه­های زیرین آثار ادبی پی برد. این نوشتار، با بهره­گیری از مفاهیم بنیادی نظریۀ روان‌کاوی ژاک لکان، روان‌کاو نو فرویدی، کاربرد این مفاهیم را در شعر معروف «مرگ ناصری» شاملو نشان می­دهد. ابتدا برای رسیدن به هدف مقاله، چارچوب روان‌کاوانۀ لکان توضیح داده می­شود که در بردارندۀ مفا...

چکیده مقالة حاضر به تحلیل برخی دیدگاه های لکان در فیلم ساحره می پردازد. لکان نظریات متعددی را بعد از فروید به حوزه روان شناسی وارد کرد. مفاهیمی مانند منِ چندوجهی، سه نظم خیالی و نمادین و واقعی، مرحلة آ یین ه، دیگری، نرینگی، نیاز، خواست، میل و کثرت دال ها از مفاهیم لکانی هستند. این مفاهیم در بخش نخست با عنوان مبانی نظری بررسی می شوند. بخش دوم مقاله به بررسی و تحلیل این فیلم بر اساس مفاهیم نام...

نقش ­مایه­ ها و نمادها درفرهنگ یک جامعه نقش هویت سازدارندکه امروزه کمترمورد توجه قرار گرفته­ اند. عیلامیان اولین مخترع خالکوبی با هدف نمادگرایی بزرگ ­ترین و مستندترین سند تصویری به منظور شناخت فرهنگ عیلامی را برای نسل‌های بعدی خود بجای گذاشتند. لذا ضرورت دارد نقش­ مایه‌های انسانی عیلامی و  نقوش خالکوبی متداول در منطقه خوزستان را که متأثر از نقش ­مایه ­های عیلامی است را بهتر بشناسیم. مسألۀ این پ...

بررسی آثار ادبی از دیدگاه‌های گوناگون می‌تواند جنبه‌های مختلف زیبایی‌های ساختاری، فنّی و معنایی هر اثر را به گونه‌ای نظام‌مند و مبتنی بر انگاره‌های علمی برای خواننده مشخص کند. امروزه مطالعات هرمنوتیک یکی از شیوه‌های راهگشا برای کشف ابعاد پنهان معنای متن‌های ادبی محسوب می‌شود. اینگونه پژوهش‌ها در پی درک معنا از طریق شناخت نیّت مؤلف و با توجّه به بستر زمانی، مکانی و تاریخی شکل-گیری متن است. هدف از پ...

زبان‌شناسان شناختی، هر نوع فهم و بیان انتزاعی را که در قالب مفاهیم ملموس ارائه شود، کاربرد استعاری زبان می‌دانند؛ چراکه معتقدند انسان در اثر ارتباط با جهان پیرامون خویش، مفاهیمی را به شکل طرح‌واره‌هایی تصویری در ذهن خویش خلق می‌کند. یکی از این طرح‌واره‌ها، طرح‌واره‌های حرکتی است که پژوهش حاضر به بررسی آن در شعر سهراب سپهری پرداخته است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که شعر نمادین و عرفانی...

هدف از نوشتار حاضر، بررسی رابطه سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی ـ اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره رضوی است. با تدوین یک سؤال کلی و شش سؤال جزئی، مشخص شد سرمایه نمادین ایرانی ـ اسلامی با سبک زندگی اسلامی و ابعاد آن (آموزش زندگی دینی در هر زمان، الگوسازی سیره اهل بیت(ع)، اصول عقاید دینی، اصول تولی و تبری، آموزش بندگی و عبادت و غفلت زدایی) رابطه معنادار و به ترتیب برابر با61/0، 73/0، ...