مقاله حاضر می کوشد، چشم اندازهای فرانظریه پردازی را ایضاح و اهمیت مطالعات فرانظری و پارادایم شناسی را در کارآمدتر ساختن نطریه های جامعه شناسی در بستر جامعه ایرانی تحلیل نماید. پرسش اصلی مقاله این است که عوامل پراکندگی و جمع ناپذیری نظریه های جامعه شناسی کدام اند و چگونه می توان آنها را مرتفع نمود؟ «توجه به تأثیرات حاصل از عوامل فرهنگی، اجتماعی، روان شناختی و فکری در تکوین آراء جامعه شناختی»، «ن...

تبیین رابطة عقل و ایمان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کرکگور و ملاصدراست. مهم‌ترین ویژگی ایمان نزد کرکگور ماهیت ضد عقلی یا پارادوکسیکال‌بودن آن است. در این تفکر، فرد هرگز نمی‌تواند با تفکر عقلانی و توسل به شواهد تاریخی به ایمان دست یابد. حیات ایمانی نزد کرکگور، اساساً، همان حیات در درون مسیحیت است و همین ایمان مسیحی است که آن را در برابر تمام منازعات  نظری حفظ می‌کند. از طرف دیگر ملاصدرا معتقد است ک...

پژوهش های فلسفی تاریخ با توجه به کاربرد متفاوت واژه ی تاریخ، به دو شاخه ی متفاوت معرفتی (معرفت درجه اوّل و درجه دوم) تقسیم می شود. معرفت درجه اوّل فلسفه ی نظری یا جوهری تاریخ، و معرفت درجه ی دوم فلسفه ی تحلیلی یا انتقادی یا فلسفه ی علم تاریخ است. مقاله ی حاضر درصدد بررسی تمایز موضوعی، روش شناسی و غایت شناسی این دو شاخه ی فلسفه ی تاریخ است. خلط و آمیختن احکام و گزاره های این دو معرفتِ متمایز، باعث ...

بررسی ماهیت اقرار علاوه بر داشتن اهمیت نظری دارای آثار غیرقابل انکار عملی نیز می باشد. نظریه های مختلفی در مورد ماهیت اقرار مطرح شده که می توان آن ها را به دو دسته کلی نظریاتی که حجیت اقرار را ناشی از کشف واقع می دانند و نظریاتی که کشف واقع را در اقرار مورد توجه قرار نمی دهند، تقسیم نمود.مولفه صدق، به عنوان یکی از ارکان تعریف مرسوم معرفت، به معنای آن است که مفادّ گزاره با واقعیت خارجی تطابق دارد...

یکی از مسائل مورد توجه شارحان روایات الکافی تعریف عقل و حدودکارآیی آن است. این توجه به دلیل وجود روایات اهل بیت _ علیهم السلام _ در اصول الکافی است. این مقاله در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول، شامل تعریف عقل از نگاه ملاصالح مازندرانی و علامه مجلسی است. ملاصالح دارای تمایلات فلسفی بوده و بنا بر این، تعریف وی از عقل کاملاً متأثر از نگاه فلسفی وی است؛ اما علامه مجلسی به دلیل نگاه منتقدانه به فلسفه ...

جنبه های هستی شناسانه، معرفت شناسانه، روش شناسانه و روشی چهار جنبه از پژوهش و فهم هستند که از اهمیت خاصی برخوردارند و همگی به هم وابسته اند. در ادبیات پژوهش جداسازی هستی شناسی و معرفت شناسی، از لحاظ مفهومی، با مسئله خاصی روبه رو است. اصطلاح روش شناسی نیز با بی دقتی مورد استفاده قرار می گیرد و پژوهشگران روش های پژوهش را به کار می گیرند بی آنکه اطلاعی از مفروضات هستی شناختی و معرفت شناختی مورد قب...

در معرفت شناسی ادبیات رمانتیک وعرفان اسلامی، خیال جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله، تلاش بر این است تا نشان داده شود که: اول، معرفت شناسی رمانتیسیسم با معرفت شناسی عرفان اسلامی، از لحاظ ارزش و اهمیت دادن به خیال، بسیار نزدیک به هم‌اند. به‌عبارت دیگر، در این نظام‌های فکری، خیال ابزار مهم شناخت است. دوم، زیر بنای معرفت شناسی خیال‌گرای رمانتیک و همچنین عرفان اسلامی وحدت است، بر خلاف معرفت شناسی...

در این تحقیق، نگارندگان درصدد تحلیل و بررسی حکمرانی خوب و شاخص­های آن در نهج البلاغه با رویکرد نظری - روشی زمینه گرایی یا اجتماع گرایی هستند. به دو دلیل، این رویکرد در بین رویکردهای نظری- روشی در داخل پارادایم تفسیری انتخاب شد: 1. برخلاف آن­ها، این رویکرد قائل به تعدد گفتمانی و مبانی متغیر در معرفت شناسی نیست 2. مفروضات این رویکرد مبنی بر خوانش «متن» مرتبط با «بستر یا زمینه» با مبانی ثابت هستی ...

فلسفة عرفان نظری به‌مثابۀ یکی از شاخه‌های فلسفة عرفان از مسائل متعددی چون مبانی معرفت‌شناختی عرفان نظری سخن می‌گوید. از رده‌های این مبانی چگونگی رخداد شهود هنگام مواجهه مشاهِد با واقعیت‌ها و حقایق و چگونگی تبدیل آن شهود به گزاره‌ هنگام گزارش از آن حقایق است. این مقاله با این هدف نوشته را در دو ساحت، یکی ساحت فرایند ادراک شهودی و دیگری ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سامان داده است. در ساحت اول،...

یکی از ملاحظات اصلی نظریه انتقادی در روابط بین الملل مسائل فرانظری بوده است.استدلال اصلی این مقاله آن است که این توجه به موضوعات هستی شناختی و معرفت شناختی که مورد انتقاد بسیاری از نویسندگان جریان اصلی روابط بین الملل قرار داشته است کاملا با موضوع دیگر مورد نظر نظریه پردازان انتقادی یعنی تحول در عرصه روابط بین الملل مرتبط است و به همین دلیل بخش لا یتجزای طرحواره نظری آن محسوب مس شود.بخش نخست مق...