علاقة برخی شاعران و نویسندگان به استفاده از یک واژة خاص می تواند متضمن معنا و مفهومی پنهان باشد. نظامی گنجه­ای در آثارش (خمسه)، به نسبت دیگر شاعران هم عصرش از واژة «آفاق» زیاد استفاده کرده است.(پنجاه بار) با توجه به اینکه نام همسر محبوب شاعر «آفاق قبچاقی» است که بعد از سرودن مخزن الاسرار با او ازدواج کرده و قبل از سرودن خسرو و شیرین درگذشته است، نویسندگان این مقاله بر این باورند که غم از دست دا...

با وجود آموز ه های متعالی قرآن و سیره پسندیده ی معصومین(ع) در مورد زن، غالباً در گذشته این عنصر برجسته ی اجتماعی و انسانی به دید منفی و گاه تحقیر آمیز نگریسته می شد. در چنین فضای مرد سالارانه، در بین شاعران کمتر کسی را می توان یافت که از این عنصر برجسته به نیکی یاد کرده باشد. حکیم نظامی از اولین شاعران زبان فارسی است که در دفاع از حقوق زن و بیان فضایل و کمالات او داد سخن داده و مظلومیتش را فرا ی...

چکیده اعداد و حروف از جمله عناصری هستند که در زندگی انسان پرکاربرد می باشند و آموزه های دینی و انسانی به آن رنگی نمادین داده اند . این کارکرد ، در شعر شاعران همچون آیینه پژواک تصویر زندگی بشر ، کاربردی شگفت انگیز دارد . نظامی گنجه ای از جمله شاعرانی است که این عناصر را در خمسه بکار گرفته است و به آفرینش مضامین و تصاویری رنگارنگ و زیبا دست زده است . نگارنده در این پژوهش - که با نام « تصویر سازی...

رساله ای که تحت عنوان مقایسه تجربه عرفانی و وحیانی تقدیم می شود شامل سه بخش اصلی است: بخش اول: آشنایی مستند با دیدگاه های پنج تن از شخصیت های برجسته معرفتی جهان اسلام (فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، ابن عربی و صدرا) در باره «عرفان» و «وحی» است. هدف این بخش، صرفاً آشنایی مستند با دیدگاه شخصیت های مذکور با دو مقوله «عرفان» و «وحی» است. لذا خواننده محترم، در این بخش، نباید انتظار نقد و بررسی و اظهار...

ابوالعطاء کمال الدّین محمود بن علی، متخلص به خواجو، از شعرای بزرگ و بلندآوازه ی قرن هشتم است. شاعری که سخن او از دیرزمان مورد توجه بزرگان شعر و ادب واقع شده است. وی را «نخلبند شعرا» خوانده اند، چرا که در ترکیب کردن ترفندهای بدیعی و بیان و ساخت و پرداخت مضامین نو و جدید، به مرز کمال رسیده بود. از خواجو آثار زیادی بر جای مانده که از جمله ی آن ها دیوان و خمسه ی اوست. خمسه ی خواجو از پنج مثنوی به...

علمای اصول اهداف یا مقاصد تشریع را به مقاصد کلی و مقاصد جزئی تقسیم کرده‌اند. مقاصد کلی را هم در سه نوع ضروریات, حاجیات و تحسینیات آورده و ضروریات را منحصر در مقاصد خمسه دانسته‌اند, که عبارتند از حفظ دین, نفس, عقل, نسل و مال. نویسنده مقاله حاضر با ارائه مختصری از سیر تکامل تاریخی این نظریه، اشکالات و کاستی‌های نظریه مذکور را بررسی، و ضرورتِ الحاق مقاصد دیگری به مقاصدِ خمسه را تبیین کرده است. مهمتر...

چکیده: داستان معراج حضرت رسول(ص) از موضوعات مورد توجه هنرمندان نقاشی ایرانی است. همانطور که در ادبیات هم پرداخت به آن زیاد اتفاق افتاده است.خصوصا در منظومه خمسه نظامی که در دوران صفوی جزء نسخ مورد علاقه دربار برای کتابت و مصور شدن بوده است.به همین دلیل است که در دوره صفوی رقعه هایی که مربوط به معراج حضرت است بسیار دیده می شود. در این متن، ابتدا به بررسی موضوع معراج و سپس دوره و حکومت صفویه و ...

برای افزودن به دایره معنا در زبان روش های گوناگونی وجود دارد . هر واژه علاوه بر معنا ی قراردادی آن در ترکیب با اسم و صفت و قید یا حرف معنای تازه پیدا می کند . این ساخت ها گاه نسبت نامیده می شوند و انواع صفت های نسبی و بعضی انواع اضافه را شامل می شود . در این پایان نامه با توجه به مهارت و زبان آوری نظامی نحوه ساخت انواع صفت های نسبی و ترکیب نام ها و نسبت ها در پنج گنج او مورد بررسی قرار گرفته اس...

دراین رساله برای تبیین علت محرومیت زنازاده ازحقوق اجتماعی، برآن شدیم تا درابتدا به بحث نسب زنازاده نسبت به والدین،که سرمنشأ اختلاف فقها در محرومیت یا عدم محرومیت زنازاده از حقوق درون خانواده است، بپردازیم.دراین میان بیان کردیم که فقهای شیعه در این باره دو مسلک دارند.مسلک اول که فقهای قدیم وبرخی ازفقهای معاصر طرفدارآنند نسب زنازاده نسبت به والدین را منتفی ومسلک دوم که زنازاده راملحق به والدین می...

موضوع انسان کامل از گذشته تاکنون همواره از مباحث مورد تحقیق در ادب عرفانی و فارسی بوده است و برخی از بزرگان ادب فارسی مانند سنایی، مولوی، عطار و... به داشتن آرای عرفانی در این باره مشهورند؛ برخی نیز بیرون از دسته عرفا هستند که در آثارشان رگه هایی از عرفان دیده می شود مانند حکیم نظامی گنجوی در این جستار تلاش بر این است که یکی از موضوعات اصلی تفکر عرفانی اسلامی یعنی سیمای پیامبر اکرم (ص) به عنوان...