آنچه بر کالبد شهر اسلامی روحی زنده و پویا بخشیده و آن را از همتایان اروپایی خود  متمایز ساخته؛ ردایی است بلند قامت که بر طارق معماری اسلامی نقش بسته و هویتی الهام بخش بدان بخشیده است. منظره شهر اسلامی که اوج ظرافت خود را در قرون 3 و 4 ه.ق به تجلی نشانده بود، با گذر از التهابات عصر صنعتی شدن، آن چنان در گیر و دار تغییر و تحول برون گرا قرار گفت که تنها توانست نوعی اختلاط بی قواره و مشکل زا را به ...

فرهنگ و ادب بخش مهم هر جامعه محسوب می شود. با بررسی اوضاع فرهنگی هر جامعه می توان به زوایای فرهنگی و تمدنی آن پی برد. تاریخ فرهنگی جرجان طی قرون اولیه اسلامی، از جمله موضوعات پژوهشی بوده که در این رساله بدان پرداخته شده است. شهر و ناحیه باستانی جرجان به مناسبت موقعیت جغرافیایی و راههای ارتباطی، اهمیّت سیاسی و نظامی اش از دیرباز به عنوان یکی از کانونهای تمدنی و فرهنگی فلات ایران آوازه ای گران داش...

فروپاشی سیاسی هر حکومت به معنای محو کلیه آثار فرهنگی آن حکومت نیست به خصوص زمانی که حکومت مورد نظر، از بنیان های فرهنگی استواری برخوردار باشد. انقراض سیاسی ساسانیان یک تحول سیاسی -  مذهبی بود که بازتاب فرهنگی این دوره تا قرن ها پس از ساسانیان در تولیدات فرهنگی قلمرو آن  قابل مشاهده است. مطالعه معماری دوره اسلامی به ویژه قرون اولیه آن با اتکاء به این موضوع، دستاوردهای قابل توجهی در پی خواهد داشت...

بیان مسئله:از آغاز ورود اسلام، طراحی مساجد برای معماران اسلامی نه تنها اهمیت ویژه‌ای داشته، بلکه اهمیت آن در طراحی تمام عناصر آن به چشم می‌خورد و مسجد را به‌ عنوان شاخص‌ترین بنای معماری اسلامی معرفی کرده است. از دیرباز معماران و طراحان مساجد، از حفظ جهت‌گیری الهی تا سیر حرکت انسان از بدو ورود تا قرارگیری در راستای محور قبله، حفظ سلسله‌مراتب حرکتی، اصولی را ارزشمند دانسته‌اند.لذا مهمترین مسئلة ا...

مساجد در صدر اسلام به‌دلیل عهده‌داری کانون اصلی ارتباط مردم به‌ویژه فعالان جامعه، کارکردهای فراوانی در نظام اجتماعی ایفا می‌کردند. در عصر جدید به‌دلیل تفکیک ساختاری و تقسیم کار به برخی از کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن کمتر توجه می‌شود. با این حال در جریان انقلاب اسلامی ایران، مساجد نه‌تنها محلی برای عبادت که محلی برای فعالیت فرهنگی علیه رژیم و نظام اجتماعی حاکم تبدیل شد. با توجه به مطالب یاد...

گیلان از زمان باستان تا پیش از پذیرش اسلام، به دلیل کوهستانی بودن منطقه و راه های صعب العبور، و حضور اقوام گیل و دیلم که جنگجو، قدرتمند، جسور و آزاده بوده اند، هماره مورد توجه حکومت های ایران بوده است. آنان هیچ گاه در برابر حکومت ها سر تسلیم فرو نیاوره و هماره تحت فرمان حکومت های محلی خود بوده اند. با حضور علویان که از ظلم و ستم خلفای عباسی به منطقه گیلان و دیلمان پناه بردند، مردم این مناطق ک...

در صدر اسلام، نقش کالبدی مساجد اهمیت زیادی نداشت، لیکن با گذشت زمان مسجد توانست از منظر کالبدی نیز به عنوان یک عنصر تأثیرگذار در شهرهای اسلامی عمل کند. تأثیر کالبدی مساجد به مرور به گونه ای خاص و پراهمیت شد که در مقاطعی از تاریخ، مسجد به شهر اسلامی هویت می بخشید و به محیط شهری معنا می داد و موجب خوانایی و جهت دهی آن می شد. در نگاه به آنچه از فرم مسجد به ذهن می آید، گنبد جایگاه ویژه ای به خود اخ...

گلدسته‌ها از جمله مصنوعات فرهنگ ایرانی اسلامی تلقی می‎شوند. از این رو، بازسازی و مرمت گلدسته‌های مساجد در ‌زیباسازی شهر‌ها و گسترش معماری اسلامی، می‌تواند پیامدهای چشمگیری را به‎دنبال داشته باشد. پژوهش حاضر به بررسی تأثیرات اجتماعی ـ محیطی بازسازی و مرمت گلدسته‌های مساجد منطقۀ 9 شهرداری تهران پرداخته‌ است. این مطالعه در قالب الگوی ده‎مرحله‌ای ارزیابی تأثیرات اجتماعی (اتا) تعریف ‎شده و از ابزار‌...

آرامگاه ها بعد از مساجد بیشترین حجم بناها و مجموعه های بازمانده از دوران اسلامی را به خود اختصاص داده اند. نقوش سنگ مزارها گویای نوع اندیشیدن و بازگو کردن امرار معیشت انسان های زمان مختلف است. بررسی و مطالعه در مورد گورستان سفیدچاه هم از لحاظ فرهنگی، تاریخی هنری، اجتماعی و... نیازمند پژوهش است. این گورستان به لحاظ وسعت بسیار و نقوش متنوع و زیبای سنگ گورها که از دوره های مختلف قابل روئیت است بسی...