کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت می­کند و نحوۀ تأسیس کمپانی را تعلیم می­دهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان ...

در عصر ناصری، گسترش روابط با غرب نه‌تنها راهی برای ورود افکار و فنّاوری‌های تازه به ایران گشود، که فرایند چالش‌های سیاسی ـ اقتصادی این دوره در انقلاب مشروطه نمود ‌یافت. در این میان، گذشته از تلاش روشن‌فکران غیر‌حکومتی در اصلاح ساختار سیاسی، در طیف حکومتی نیز ضرورت اصلاحات دل‌مشغولی گروهی از دولت‌مردان به‌شمار می‌رفت. بر این اساس، نقش مرتضی‌قلی ‌خان صنیع‌الدوله از دو رویکرد اهمیت داشت: وجاهت فرهن...

اصلاخ خطّ دنیای اسلام یا تغییر آن از مسائل موضوع توجه‌ اندیشمندان ایران دوره‌ی ناصری بود. آن‌ها دشواری‌های خط جهان اسلام را یکی از عوامل عقب‌ماندگی مسلمانان می‌دانستند و اصلاح یا تغییر آن را برای نیل به ترقی ضروری می‌شمردند. میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله از برجسته‌ترین نمایندگان جنبش اصلاح خط در دوره‌ی ناصری بود که در چند اثر به مسئله‌ی خط جهان اسلام پرداخته و تأثیر دشواری‌های خط دنیای اسلام را برا...

بسیاری از شرح حال ها و سفرنامه های دورة قاجار، تغییراتی تدریجی را در فرهنگ زندگی خانواده های اعیانی تهران به ویژه از اواسط دورة ناصری گزارش داده اند. برخی از این تغییرات، تعریف نقش زن در خانواده را به تدریج تغییر داد. هدف این مقاله، بررسیِ چگونگیِ تغییرِ کالبد، تزییناتِ نقاشی و ساختارِ خانه بر اساس بازتعریفِ نقش زن در تهران دورة قاجار است. از آنجایی که ملاحظة جایگاه زنان در بافت و زمینة دورة قاجار، ب...

سرقت به‌عنوان متداول‌ترین و فراگیرترین ناهنجاری اجتماعی هم تاثیرات منفی آشکاری در امنیت اجتماعی داشت و هم همۀ قشرهای جامعه را درگیر می‌گرفت. به دیگر سخن تقریبا در میان اکثر قشرهای اجتماع سارق وجود داشت و هر کدام با انگیزه‌ها و نیت‌های مختلفی دست به اعمال سارقانه می‌زدند. در عهد ناصری نیز مردم طبقات مختلف اجتماع درگیر این ناهنجاری اجتماعی بودند. از میان این قشرها می‌توان به لوطیان، سربازها و نوک...

علمای شیعه از دوران قبل از ناصرالدین شاه به عنوان تنها ملجاء وپناهگاه توده مردم ایران به حساب می آمدندوبراساس شرایط خاص سیاسی واجتماعی قدرت آنها دارای فراز نشیب های فراوانی بوده است.اما با حکومت طولانی مئت ناصرالدین شاه، که تحقیقاً نیم قرن (50سال)به طول انجامیدعلمای شیعه،نه تنها در بین مردم به مسائل شرعی وعرفی می پرداختندوبرای حفظ استقلال ایران در مقابل اجانب بخصوص دول انگلستان وروسیه وبیداری مر...

سلطنت پنجاه ساله ناصرالدین شاه را می توان نقطه عطف آشنایی ایرانیان با مفاهیم و ارزشهای غربی و اقتباس از تجدد دانست. در این دوره با نوعی پارادوکس مواجه می شویم: ازیکسو استبداد سنتی گفتمان سیاسی مسلط بر جامعه است، از سوی دیگر به واسطه مراودات ایرانیان با غرب، و ورود مظاهر مدرنیته، گروه های صاحب اندیشه ای (منورالفکرها )پدید آمدند که دست به انتشار روزنامه های فارسی زبان در خارج از کشور زدند، در این...

عنوان:بازرگانی در کرمان عصر ناصری نام و نام خانوادگی:مطهره ناصری کوهبنانی رشته تحصیلی:تاریخ ایران اسلامی استاد راهنما:دکتر سیمین فصیحی استادمشاور:دکتر داریوش رحمانیان تاریخ دفاع:15/7/89 بررسی وضعیت بازرگانی ولایت کرمان در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار- که به عصر امتیازات شهرت گرفته- نمونه ای است بارز برای آگاهی از شرایط بازرگانی ایران آن زمان.در این پژوهش توصیفی_ تحلیلی برآنیم که با...

در میان مردان دربار قاجار، عباس میرزا، قائم مقام و امیر کبیر از پیشگامان نوگرایی و توجه به تمدن اروپا بودند. اما حدود آشنایی زنان دربار قاجار با تمدن غرب مشخص نیست. این پژوهش با تکیه بر سه زن عصر ناصری یعنی مهد علیا مادر، عزت الدوله خواهر و تاج السلطنه دختر ناصرالدین شاه، حدود آشنایی زنان را با دانش و از سوی دیـگر با استعمار غـرب بررسی می کند. به نظر می رسد زنان دربار قاجار در جهت گسترش مظاهر ع...

در عصر ناصری قحطی های مکرری در ایران رخ داد که هر بار فجایع ناگواری به همراه داشت.با بروز قحطی ها، اوضاع جامعه دچار آشفتگی، بی نظمی و هرج ومرج می شد و پدیده هایی مانند تقلب و دزدی و راهزنی گسترش می یافت؛ گاه شدت گرسنگی، فقر، فلاکت و فشار روانی ناشی از غم از دست دادن عزیزان به حدی می رسید که عده ای خودکشی می کردند.از دیگر پدیده های شومی که در این دوران به چشم می خورد، مسئله آدم خواری است که گرسن...