در پاسخ به این پرسش که «متن، معناى خود را از کجا مى گیرد؟» سه نظر مطرح است: استقلال معنا از نیّت مؤلّف و تعلق آن به ساختار متن یا ذهن مخاطب; وابستگى تمام عیار معناى متن به نیّت مؤلّف و بالاخره، وابستگى معناى متن به نیت مؤلّف در عین استقلال آن. در این مقاله صحت دیدگاه سوم به اثبات رسیده است و معناى متن، متعیّن و همان نیت مؤلّف است که مفسّر باید براى رسیدن به آن، از طریق متن، با ضابطه مشخص تلاش کند. با ع...

معنی شناسی تأویل در روایات و یاری جستن از آن در بازشناسی معنای تأویل در آیات قرآن است. نویسنده، پس از تأکید بر اهمیت شناخت تأویل، نخست به تعریف تأویل در نگاه مفسّران پرداخته از سه نظریه نام می برد. 1- تأویل به معنای تفسیر 2- تأویل به معنای خلاف ظاهر 3- تأویل به معنای بازگشت گاه کلام. آن گاه تأویل را در روایات بررسی کرده چهار دسته روایت را بیان می کند. 1- روایاتی که واژه های تأویل و تنزیل را در ب...

موضوع عرش و مباحث متعلق به آن، یکی از مباحث پیچیده در حوزه شبکه معارف بلند قرآن کریم است که در آیات متعدد به آنها اشاره شده و در این میان، آیه 17 سوره حاقه به حاملان هشت‌گانه عرش الهی اشاره دارد، ولی مشخص نمی‌سازد که این حاملان ثمانیه چه کسانی هستند. تنوع معانی‌ای که برای مفهوم عرش وجود دارد، زمینه ایجاد دیدگاه‌های گوناگونی از سوی مفسران پیرامون مراد از حاملان عرش الهی شده است. پژوهش حاضر با رو...

بسیاری از مفسران و مترجمان، مراد از«الذکر» در آیه 44 سوره نحل را قرآن می‌دانند. معتقدان این دیدگاه به دو دسته تقسیم می‌شوند: گروه اول که طیف وسیعی از مفسران را تشکیل می‌دهند، قاطعانه این نظر را بیان می‌کنند. گروه دوم ضمن پذیرش مفهوم قرآن برای «الذکر»، به دنبال حل مشکل ظاهری ناشی از این دیدگاه هستند. از سوی دیگر برخی مفسران مقصود از «الذکر» را سنت پیامبر6 دانسته‌اند. بررسی دلایل این دیدگاه‌ها بی...

فقیهان عقد مضاربه را با وجه نقد و فقط در صورتی صحیح می دانند که عملیاتی که توسط عامل انجام می شود عملیات تجاری باشد. این دو شرط در مواد 36 و 37 آیین نامۀ فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و مادۀ 9 قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز مطرح شده است. اینکه مراد از عملیات تجاری چیست، محل تردید است. به نظر می رسد با توجه به فلسفۀ تأسیس مضاربه و استفاده از عمومات و اطلاقات موجود، می توان نوع عملیاتی را ...

در توصیف مؤمن روایاتی گوناگون در اشکالی متنوع وجود دارد که یکی از آن‏ها تشبیه مؤمن به خامة الزرع است. هدف این پژوهش بررسی فقه‌الحدیثی این متون است. روش تحقیق کتاب‌خانه‌ای و از نوع تحلیل محتوا است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که این تشبیه یازده گزارش در منابع شیعی دارد که در سه موضوع متفاوت (ثبات ایمان، مواجهه با بلا و توانمندی مؤمن) صادر شده‌اند. به جز موضوع سوم، اعتبار احادیث موضوع اول و د...

انسان غایت فی‌نفسه است. این دومین صورت‌بندی کانت از امر مطلق است که در مرحلۀ عمل، برای کانت بیشترین کارکرد را دارد. مراد از غایت فی‌نفسه‌بودن و ابزار نشدن چیست؟ چگونه می‌توان از فرمول غایت فی‌نفسه در عمل استفاده کرد؟ این صورت‌بندی که غایت‌مدار می‌نماید چه نسبتی با اخلاق‌های نتیجه‌گرا و فایده‌گرا دارد؟ این‌ها سه پرسش اساسی است که در این نوشته آن‌ها را پی‌ می‌گیریم، هرچند موضوع اصلی بحث ما پرسش س...

فقیهان عقد مضاربه را با وجه نقد و فقط در صورتی صحیح می‌دانند که عملیاتی که توسط عامل انجام می‌شود عملیات تجاری باشد. این دو شرط در مواد 36 و 37 آیین‌نامۀ فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و مادۀ 9 قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز مطرح شده است. اینکه مراد از عملیات تجاری چیست، محل تردید است. به‌نظر می‌رسد با توجه به فلسفۀ تأسیس مضاربه و استفاده از عمومات و اطلاقات موجود، می‌توان نوع عملیاتی را ...

کانت صورت‌بندی‌های مختلفی از امر مطلق پیش می‌نهد که نخستین آن‌ها صورت‌بندی عام نام دارد و در آن آزمون مشهور تعمیم‌پذیری قرار گرفته است. در تاریخ فلسفه‌ی اخلاق، بحث و جدل بر سر چیستی و کاربرد این صورت‌بندی یا فرمول بسیار بوده است و موافقان و مخالفان ثابت‌قدمی دارد. در این نوشته، ابتدا چیستی این فرمول و جایگاه آن را در نظام اخلاقی کانت بررسی می‌کنیم. سپس، نحوه‌ی کاربرد آن را در عرصه‌ی عمل می‌سنجی...