یکی از مهم ترین خصیصه اجتماعی وفرهنگی قرون میانه اسلامی و عصر سلجوقی، نزاع های فرقه ای و مجادلات مذهبی بود. با انتخاب اصفهان به عنوان دارالسلطنه سلاجقه بزرگ، این شهر کانون حب و بغض های سیاسی و محل منازعات عقیدتی- مذهبی گردید. این تحقیق به دنبال آن است تا با بیان گرایش های عقیدتی اصفهان عصر سلجوقی، زمینه ها و پیامدهای آن را مورد بررسی قرار دهد. آنچه به دست آمد این که  عوامل چندی چون تفکر مذهبی ح...

در این پژوهش، مبانی اعتقادی ناصرخسرو و ابن هانی مقایسه شده است. این دو شاعر اسماعیلی در مورد امامت، وصایت ، تأویل و تولّی و تبرّی و... اشعار متعددی سروده اند. هر دو شاعر خداوند را از اتصّاف به اسماء و صفات منزّه می دانند و آن ها را به امام نسبت می دهند. هم چنین معتقد به وصایت که نقش آن را عمیق تر از پیامبری می دانند، هستند. در دیوان اشعار خود را دوستدار حضرت علی (ع) می نمایانند و دنباله تولّی خویش ر...

مذهب اسماعیلیه و امامیه در شش امام نخست مشترکند اما در جانشینی امام صادق اختلاف دارند. امامیه (دوازده امامی) قائل به امامت موسی کاظم است اما اسماعیلیه (هفت امامی) با قائل بودن به امامت اسماعیل بن جعفر صادق و یا فرزند او محمد بن اسماعیل مسائل تازه ای را در باب امامت و نبوت و ادوار شریعت به میان آوردند. هر آینه، عقید? محوری در اندیش? امامیه، عقید? امامت بود که در زمان امام جعفر صادق(ع) پروراند...

به نام « خداوندی که در وحدت قدیم ست از همه اشیا »  (ناصر خسرو، دیوان ، 1/1 )         « ناصرخسرو قبادیانی » یکی از چهره های درخشان ادبی و علمی قرن پنجم ایران است که خلاف رسم زمانه اش عوض مدیحه سرایی سلاطین و امرا وخوشباشی وکامجویی، اشعار و افکارش را با تمسّک به آیات قرآن، احادیث، راه و روش ائمّه به ویژه حضرت علی( ع )وخلفای فاطمی درگرو تمجید وتجلیل از حق،کسب فضیلت، دانش، ستیزه و انتقاد علیه مفاسد و...

مصر در زمان الحاکم بامرالله خلیفه اسماعیلی، وضعیت سیاسی و اجتماعی نابسامانی را تجربه کرد. دراین دوره الحاکم با صدور سلسله بی پایانی از احکام و فرمان های شگفت انگیز، اوضاع آشفته ای برای همه مردم بوجود آورد. این مسئله باعث ایجاد کانون های شورش علیه خلیفه در خارج و داخل مرزهای قلمرو فاطمی گردید و تا حدودی پایه های ارکان حکومتش را لرزاند. اما علی رغم ناپایداری اوضاع سیاسی و اجتماعی، دوره الحاکم یکی...

این نوشتار,نخست مسلمانی شیخ الرئیس را از مسلمات دانسته,سپس به بررسی عقیدة مذهبی اوپرداخته است.از آن جا که خاندانش اسماعیلی بوده اند, برخی او را شیعه اسماعیلی دانسته اند؛ولی اظهارات مستقیم و غیر مستقیم او به ویژه در مسائل اعتقادی و اندیشه های سیاسی ثابت می کند که او شیعه اثنا عشری بوده است.

اسماعیله، به عنوان فرقه پیشرو در تأویل و باطنی‏گری اهمیت فراوانی برای تأویل قایل است. تاکنون به صورت مستقل به بحث تأویل در روایات اسماعیلی پرداخته نشده است. سؤال این است که: مبانی، ابزارها و روش تأویل و منظور از حدیث اسماعیلی، در روایات اسماعیلیه چیست؟ هدف مقاله، ارتقای سطح مطالعات بین مذاهب دانش‏پژوهان حوزه و دانشگاه است که به روش توصیفی- تحلیلی به سرانجام رسیده است. بعد از تبیین ماهیت تأویل، ...

آفرینش انسان از منظر آموزه­های زروانی به دو گونۀ آفرینش با­ واسطه و آفرینش بی­واسطه تعریف می­شود. این آموزه‌های اسطوره­ای شباهت‌هایی با آموزه­های اسماعیلی دارد و با آن قابل مقایسه است. پیدایش اسطوره­ای اهورامزدا به دنبال شک و تردید زروانی و ویژگی­های وی، تا حدودی در ادبیات اسماعیلیان نخستین در قالب کونی و قدر و پس از آن در قالب عقل و نفس انعکاس ­یافته است. ویژگی دیگر، دستیاران خداوند در خلق و ت...

در دور دست ها ، پهلو به پهلوی چین ، باریکه سرزمینی است ، بسیار مرتفع ، با کوه های آسمان بوس و به هم فشرده ، با معبرهای تنگ دشوار گذر، با زمستان های سرد نه ماهه ، برخوردگاه چهار تمدن بزرگ آسیا : ایران ، هند ، چین و آسیای مرکزی که دورترین نقطه است نسبت به همه ی آنها و پناهگاهی است امن برای رانده شدگان از سراسر این سرزمین ها ،نه تنها کسان که حتی باورها و اندیشه های کهن ، نه در کنار هم که آمیخته با...

برای فهم هر شاعر و نویسنده ای درک زمینه های فکری او لازم است.نویسنده در این مقاله می کوشد بازتاب اندیشه های اسماعیلیه را درآثار ناصرخسرو به اجمال بررسی کند و توضیحی مختصر آنگونه که علاقه مندان را به کارآید‘ ارائه دهد.