آنچه در این مقاله آمده ترجمه مدخل ویتگنشتاین از دایره المعارف فلسفه پل ادواردز به قلم نورمن ملکوم است. به دلیل مفصل بودن مقاله، قسمت زندگینامه و یکی دو مورد از مطالب را حذف شده است. در بخش اول، فلسفه متقدم یا نظریه تصویری زبان و در بخش دوم، فلسفه متأخر یا نظریه کاربردی در زبان مطرح شده است. قبلا تحقیقی به قلم مترجم این مقاله در همین موضوع در فصلنامه حوزه و دانشگاه شماره 24-25 منتشر شده است که م...

یکی از مسائل جامعۀ ایران که با زیست چندفرهنگی و تنوع گروه‌بندی‌های اجتماعی مشخص می‌‌شود، چگونگی مناسبات هویت‌‌های اجتماعی متنوع با یکدیگر و گذار از هویت‌‌های تکواره به هویت‌‌های چندگانه است. تکواره‌شدن هویت‌‌های اجتماعی جامعه، با متصلب‌نمودن مرزبندی‌‌های هویتی، پتانسیل منازعۀ اجتماعی و هویتی را تشدید و جامعه را چندپاره می‌‌کند. انجمن‌های مدنی به‌‌مثابه اجتماعات بینابینی، در جرح‌وتعدیل مرزبندی‌‌...

مهر انگشتر یکی از متداول ترین مهرهای سلطنتی در تشکیلات دیوانی و اداری دوران صفویه است. با این حال، مطابق مهرنامۀ شاه سلیمان صفوی، این مهر از دوران شاه عباس اول ابداع شده  و در دوران شاه عباس دوم نمونۀ ثانی آن نیز ساخته و استفاده می شده است. استفادة همزمان از دو مهر انگشتر در میان مهرهای دیوانی دوران صفویه تاکنون مطرح نبوده است و شناخت دقیق آنها می تواند در مطالعات سندشناسی و مهرشناسی اسلامی مفی...

در این مقاله، از تفسیر قاعده‌محورانه از فایده‌گرایی جان استوارت میل دفاع می‌کنیم. ابتدا اندکی این دوگانة متأخر و جدید در فلسفة اخلاق فایده‌گرایی را توضیح می‌دهیم. فایده‌گرایان به دو دستة کلّی قاعده‌محور و عمل‌محور تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی متأخر است، ولی به نظر ما فایده‌گرایی میل نیز از نوع قاعده‌محور است. او اصل فایده را نه مستقیم و بی‌واسطه که با وساطت قواعد به میدان عمل می‌آورد و فقط در ه...

ویتگنشتاین متأخر مسائل فلسفه را ناشی از عدم درک منطق زبان می‌داند و معتقد است فلسفه به مثابه‌ی یک راه درمان باید با روشن ساختن گرامر مفاهیم مشکل‌زا، مسائل فلسفی را منحل کند. تاکید ویتگنشتاین بر مباحثی مانند گروه یا جامعة پژوهشگران، پژوهش دستور زبانی، مفهوم‌سازی، تحلیل مفاهیم، فرم زندگی، دیالوگ و غیره به خوبی در برنامه‌ی فلسفه برای کودکان تجسم یافته و مفید واقع شده است. متیو لیپمن که در طرح برنا...

پدیده ی موسیقی خیابانی، دارای ماهیتی دوسویه است؛ از یک سو موسیقی است و از این منظر هنری ناب محسوب می شود و از سوی دیگر متعلق به فضای عمومی شهر است پس امری اجتماعی به حساب می آید. موسیقی و نوازندگی خیابانی در شهر تهران همواره وجود داشته است، حال آنکه چند سالی است، که در خیابان های شهر شاهد نوازندگانی هستیم که با آنچه در گذشته بوده است، تفاوت هایی دارند. در این گونه ی نوظهور، موسیقی و سازهایی دید...

نگاه اجتماعی به زبان و پررنگ کردن نقش جامعه در شکل‌گیری معنا از زمره‌ی مواردی است که از اهمیت ویتگنشتاین در علوم اجتماعی و فلسفه‌ی آن پرده برمی­دارد. از منظر وی نوع زبانی که در جامعه‌ی ما بسط می‌یابد نوع مواجهه‌ای را که ما، یعنی سوژه­های تجربی، به‌مثابه اعضای این جامعه با امور مختلف داریم تعیین می‌کند. در این نوشتار می­کوشم که پرسش­های بنیادینی را در فلسفه‌ی علوم اجتماعی از منظر ویتگنشتاین متأخ...

استقرای بدبینانه استدلالی است که آنتی رئالیست ها درصددند تا از طریق آن رئالیسم علمی را، که موفقیت شگفت‍انگیز نظریه های علمی امروزی را نشانه ای از صدق (تقریبی) آنها قلمداد می کند، با تکیه بر تاریخ علم به چالش بکشند. این استدلال با مقالۀ لری لاودَن با عنوان «ردی بر رئالیسم همگرا» (1981) به طور جدی وارد گفتمان و مناقشه میان رئالیسم و آنتی رئالیسم علمی شده است. رئالیست های علمی، که با این اتفاق مواض...

معروف است که ویتگنشتاین در طول حیات خود طی دو دوره، دو فلسفه را به وجود آورد که هرکدام تازگی ها و نوآوری های خاص خود را دارد; وجه جامع آن دو این است که به مسأله زبان از دید فلسفی می پردازد. آنچه در این نوشتار تقدیم می گردد گزارشی نسبتاً جامع از این دو فلسفه است. نویسنده کوشیده است به توصیه خود ویتگنشتاین، خطوط اصلی فکر او و مسائل اساسی را که برای او مطرح بوده دنبال کند. در فلسفه متقدم مسأله اصلی...

مطالعۀ دشت همدان، به عنوان یکی از نواحی مهم در بین دو منطقة زاگرس مرکزی و شمال مرکزی فلات ایران و نقش آن در شکل­دهی روند پیچیده­سازی های اجتماعی و اقتصادی دوران متأخر مس­سنگی، یکی از نیازهای تحقیقاتی است که جای خالی آن در مطالعات غرب ایران دیده می شود. در این پژوهش، در مجموع 39 محوطه شناسایی شد و مورد تحلیل باستان شناختی قرار گرفت و در تحلیل داده ها، از تحلیل های رتبه- اندازه و شاخص آنتروپی، هم...