کاربست گفتمان غربی توسعه در کشورهای مسلمان نتایجی ناگوار در پی داشته، که از آن جمله تردید مسلمانان بر سر دوراهی‌های متعدد و نوین توسعه بوده‌است، اما بابی که اسلام در رویارویی با نظریه‌های معاصر غربی توسعه می‌گشاید چیست (سؤال)؟ گفتمان اسلامی توسعه، با اثرپذیری از تحولات تاریخ اسلام و جنبش‌های اصلاح دینی، با محوریت آموزه‌های اسلامی و اندیشه‌های سیاسی امام خمینی€، راهی نو فراروی مسلمانان گشوده‌است...

جابری در ریشه یابی علل عقب ماندگی دنیای عرب، گفتمان های دینی و اجزای معرفتی آن ها را مورد بررسی و نقد قرار می دهد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی - اسلامی را در عصر تدوین جست وجو می کند. عصری که اندیشه های اسلامی با محوریت متن قرآنی در قالب دستگاه های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی) شکل گرفتند. در نظر جابری نظام های معرفتی درون زا که بر...

تسلیم در برابر معارف بیان­شده توسط پیشوایان دینی، موضوعی است که بسیاری از روایات شیعی بر آن تأکید کرده­اند. این روایات، بر تسلیم محض و فرمان­برداری کامل در برابر اوامر و نواهی معصومان(ع) دلالت دارند. نظر به محوریت عقل در تفکر شیعی برای سنجش و پذیرش موضوعات دینی، فقدان تبیین درست از روایات پیش­گفته، تقویت انگارۀ­ تعارض تسلیم­پذیری و عقل­گرایی و تضعیف منزلت عقل را موجب می‌شود. بنابراین کشف معنای ...

عقاید و ارزش‌های دینی، نقش مهم در سمت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی دارند و سرچشمه‌ی دگرگونی‌های بنیادین می‌باشند. انقلاب‌ها و حرکت‌های اجتماعی و سیاسی نیز از این معیارها نشأت گرفته و بسیاری از تحولات تاریخ با بهره‌گیری از اندیشه‌ی دینی رقم خورده است. اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه بسیار متفاوت از تحول‌خواهی غیردینی، در مواجهه با گفتمان‌های جهان اسلام و از جمله انقلاب اسلامی ایران، است. این گفتمان‌ها در قا...

مذهب، آمیزه‌ای از جنبه‌های درونی و بیرونی است. بخش درونی، مفاهیم مذهبی است و لایه‌های بیرونی، در آداب و مناسک، و نقش‌های اجتماعی نمود می‌یابد. از آن‌جا که نقش‌های/نمودهای اجتماعی دین، تأثیری ارزنده در گرایش جامعه به سمت مفاهیم مذهبی و آداب و مناسک دینی دارند، نوع کنش اخلاقی آنان باید متناسب با جایگاه اجتماعی‌شان باشد. این مسأله هم در منابع دینی و هم در پاره‌ای از متون ادبی ـ که رویکردی اجتماعی ...

از قرن نوزده میلادی به بعد آشنایی با عنصر غرب و نفوذ همه جانبه ی آنان در جامعه ی عثمانی با عث ایجاد تغییراتی در زمینه ی آموزش و موءسسات تعلیمی شد و با ایجاد مدارس جدید به تقلید از غرب علوم غیر دینی و عقلی که جدای از دین بود، بیشتر مورد توجه دولت و مردم شد . این مدارس تازه تأسیس متأ ثر از جامعه ی اروپا باعث ایجاد تحول و انقلابی عظیم در آموزش و معارف عثمانی شد که مخالفت هایی را هم در پی داشت. چرا...

  هیوم در ارائة رأی خود دربارة منشأ باور دینی، از معرفت­شناسی تجربه­گرایانه­اش بهره می‌برد؛ اما پاره‌ای تعارضات درونی آن را نحیف می­کند و نظریة طبیعت­گرایانة هیوم دربارة خاستگاه دین را از انسجام و استحکام تهی می­سازد. بر این اساس، در این جستار ابتدا رأی هیوم دربارة منشأ دین بیان می‌شود و پس از بررسی میزان تأثیر معرفت­شناسی هیوم بر گزارة فلسفة دینی او، نقدهایی بر هیوم وارد می­کنیم که به‌طورعمده...

از دیرباز اندیشمندان و متفکران مسلمان تحت‌تأثیر شرایط و گرایش‌های مختلف، تفاسیر متفاوت و متنوعی را در تبیین و تشریح پیوند میان دین و سیاست عرضه نموده‌اند؛ از جمله این متفکران و فلاسفه مسلمان می‌توان به ابن‌سینا اشاره نمود. بوعلی ضمن حضور در عرصه‌های سیاست عملی، تلاش نمود با استفاده از منابع و آموزه‌های دینی و برمبنای فلسفه سینایی خود، پیوند میان نبوت و سیاست و ضرورت آن را تبیین نماید. مدعای این...

قانون اساسی به دلیل نقشی که در تمشیت روابط بین افراد و دولت دارد، از اهمیت جدی برخوردار است. به همین نسبت، تعیین معنای دقیق مفاهیم آن در تنظیم بهتر این رابطه مهم است. هنجارهای دینی ذکرشده در قانون اساسی، از جمله مفاهیمی‎اند که نقش مهمی در قانون اساسی دارند. هرچند معنای اجمالی این واژگان مشخص است، به دلیل نداشتن معنای تفصیلی پیشینی، بالجمله روشن نیست. در این بین، مفهوم «موازین اسلامی» به دلایل م...

مذهب، آمیزه‌ای از جنبه‌های درونی و بیرونی است. بخش درونی، مفاهیم مذهبی است و لایه‌های بیرونی، در آداب و مناسک، و نقش‌های اجتماعی نمود می‌یابد. از آن‌جا که نقش‌های/نمودهای اجتماعی دین، تأثیری ارزنده در گرایش جامعه به سمت مفاهیم مذهبی و آداب و مناسک دینی دارند، نوع کنش اخلاقی آنان باید متناسب با جایگاه اجتماعی‌شان باشد. این مسأله هم در منابع دینی و هم در پاره‌ای از متون ادبی ـ که رویکردی اجتماعی ...