هدف مقاله‌ی حاضر، فهمِ ساختار تفکر سیاسیِ جریان فقه اجتهادی شیعی است. بدین‌منظور با روش «درون فهمی» و با مطالعه‌ی آثار فقهی مکتب اجتهادی بغداد و حلّه، کوشیده‌ایم به درکِ فضای زیست و فهمِ منطقِ جهان آنان نزدیک شویم. مطالعه‌ی این آثار، رابطه‌ی تفکر اجتهادی با مفهوم «امامت» را آشکار می‌کند. فقه اجتهادی با هدفِ جمع بینِ آرمان شیعه (که با ظهورِ امام غایب محقق می‌شود) و واقعیتِ زندگی در دوره‌ی غیبت، از اصول «ا...

اندیشوران امامیه و اهلِ‌سنت تمایزاتی میان قاعدۀ فقهی و قاعدۀ اصولی ارائه نموده‌اند. در نوشتار پیشِ‌رو، این تمایزات تا پانزده مورد برشمرده و با روش توصیفی ـ تحلیلی تبیین و ارزیابی شده‌اند. برایند این ارزیابی این است که وجود دو ویژگی در قواعد فقهی، آنها را از قواعد اصولی متمایز می‌کند: یکم. قواعد اصولی یا در طریق «استنباط» قرار می‌گیرند یا مجتهد پس از فحص و ناامیدی از دستیابی به دلیل و حجت بر حکم ش...

آیت‌الله میرزاصادق‌آقا تبریزی، یکی از علمای عصر مشروطه است که بنابر ظاهر متون به‌جای‌مانده از ایشان، نگرشی متفاوت از دو جریان فکری معروف آن دوره دارد. در اندیشه‌ی سیاسی میرزاصادق‌آقا تبریزی، حق حاکمیت و قانون‌گذاری منحصراً از آنِ خداوند است و به اذن او، اولیای معصوم علیهم‌السلام عهده‌دار این امور هستند؛ در عصر غیبت، فقهای جامع‌الشرایط منحصراً حق اعمال آن را دارند و تمام حکومت‌ها، غیر از...

یکی از آثار ارزشمند در حوزۀ تشیع در هند، اثری است تحت عنوان آیینۀ حق­‌نما تألیف نجف‌­علی فیض‌­آبادی. آیینه به انگیزۀ پاسخگوئی به اظهارات آقا احمد بهبهانی در کتاب مرآت­الاحوال جهان­‌نما و در رسالۀ تنبیه‌الغافلین به رشتۀ تحریر در آمد. در این دو اثر و عمدتاً در مرآت­‌الاحوال، آقا احمد شبهاتی را در بارۀ توان علمی و قدرت اجتهاد سید دلدارعلی نصیرآبادی، تنها...

محمد مجتهد شبستری از جمله نوگرایان دینی ایران معاصر است که بر مبنای معرفت‌شناسیِ هرمنوتیکی به‌ویژه با استفاده از هرمنوتیک دیالوگی گادامر و هرمنوتیک روشیِ بتی و هیرش به دین و متون دینی می‌نگرد. کانون نگرش دینی شبستری دو مقوله «پلورالیسم دینی» و «تجربة دینی» است که محصول قرائت وی از دین بر مبنای هرمنوتیک است‌. از نظر شبستری، اساساً مقولة دین در حوزة خصوصی جای دارد. از طرفی، شبستری در حوزة سیاست نیز ...

خانه تاریخی مجتهد واقع درکوچه طوی دربافت تاریخی محله رحمانیه اردبیل واقع شده است. محله رحمانیه از محدوده های شهری و مرکزی شناخته شده و معروف اردبیل می باشد که دارای عناصر قابل توجه و شاخص مرتبط با بافت های شهری و معماری محلات مسکونی است خانه مجتهد مربوط به دوره قاجار و مساحتی بالغ بر هزار و پانصد متر مربع می باشد. دارای فضاهای با عملکردهای مناسب با اقلیم طراحی گردیده است. این خانه بر اثر عوا...

این گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام «پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی »سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی...

تفکر کلامی شیعی با ویژگی‌های متعددی شناخته می‌شود که سه شاخص عصمت، امامت و اجتهاد، از مهم‌ترین آنها به‌شمار می‌آید. این هرسه عنصر اعتقادی در فلسفه فارابی از جایگاه خاصی برخوردارند و بنیان‌های نظام فلسفی او، به‌ویژه فلسفه سیاسی وی را تشکیل می‌دهند. نظریه نبوت وی نیز هم از ناحیه علم و نظر و هم از ناحیه عمل، متضمن عصمت حداکثری است. امامت و اجتهاد نیز در فلسفه سیاسی وی به‌صراحت مورد تأکید قرار گرفت...

این گفتار گزارشی از یکی از آثار گران سنگ دوره ی قاجاریه به نام «پنج گنج حسینی یا خمسه ی حسینی »سروده ی شاعر نامدار (محمد حسین معروف به حسینی شیرازی یا حسینی قزوینی شیرازی پسر محمد حسن مجتهد اصولی )می باشد.مثنوی های پنج گانه ی این اثر عبارتند از :وامق و عذرا، مهر و ماه، اشترنامه، الهی نامه و وصف الحال، که هر یک از جایگاه خاصی برخوردار می باشد. بعد از معرفی سراینده به بررسی و چگونگی تصحیح و معرفی...

همزمان با شکل گیری دولن صفویه در ایران و رسمیت یافتن مذهب تشیع، درگیری هایی بین دو مکتب اخباری و اصولی به وجود آمد. موارد اختلافی بین اخباری ها و اصولی ها بسیار می باشد. اما مهمترین این اختلافات مربوط به نحوه و میزان استفاده از عقل در درک احکام دین می باشد. مهمترین عالم اصولی ای که در این دوره به مقابله با اخباری ها پرداخت، وحید بهبهانی بود. وی هم عصر شیخ یوسف بحرینی _ رئیس اخباری ها در این د...