کتاب ترجم? تفسیر طبری یکی از کهن ترین متون نثر فارسی و نخستین ترجمه و تفسیر قرآن به زبان فارسی است. این کتاب یکی از مهم ترین منابع، برای مطالعات زبان شناختی در دوره های نخستین شکل گیری فارسی نو و منبعی مهم برای بررسی سیر تفسیرنویسی فارسی و ترجمه های فارسی قرآن کریم است. پس از حدود پنجاه سال که از نخستین و تنها تصحیح این کتاب می گذرد، در این رساله، تصحیحی انتقادی از جلد چهارم آن، ارائه شده است. ...

تدوین تاریخ در هند دوران باستان بیشتر به صورت شفاهی رواج داشته است. اکثر متون باقی مانده از آن دوران متون ادبی، دینی، فلسفی و اندرزنامه هستند. با ورود اسلام و شکل­گیری حکومت های اسلامی و ایرانی در شبه قاره هند، تاریخ نویسی به صورت گسترده و متنوع در این سرزمین آغاز گردید. اوج شکوفایی تاریخ نویسی فارسی در هندوستان، مربوط به اوایل دوره تیموریان هند در قرون دهم و یازدهم هجری خصوصا دوره اکبرشاه است....

در این مقاله، به بررسی چند فعل، که شواهدی از آنها در متون کهن فارسی به دست آمده، پرداخته­ام. تا آنجاکه نگارنده اطّلاع دارد، تاکنون دربارة وجه اشتقاق این لغات سخنی گفته نشده است.

در این مقاله به وجه اشتقاق لغت خوهل به معنی «خمیده، کج» و چند لغت دیگر فارسی نظیر خول به معنی «کج» و خُل به معنی «خمیده، کج؛ دیوانه، مجنون» که با آن هم ریشه اند، اشاره شده است. در ضمنِ مباحث ریشه شناختیِ مربوط به این لغات، به اقتضای کلام، به بررسیِ ریشه شناختیِ چند لغت دیگر فارسی نظیر سُهره به معنی «گذرگاه طعام، مری» و گونه به معنی «رخساره، خد، لُپ» و نیز به ذکر نکاتی دربارة مترادفات معناییِ برخی از ل...

چکیده: داستانهای باستانی و مضامینی که مربوط به دوران پیش از اسلام هستند، یکی از منابع مهمی است که تأثیر آن در شعر تمام شاعران، به چشم می خورد و شاعران گاه و بیگاه در لابه لای اشعارشان این مضامین را در خدمت بیان هرچه بهتر اندیشه های خویش به کار گرفته اند. از جمله مضامینی که در آثار منظوم فارسی به نحو چشمگیری منعکس شده است، داستان زردشت و ظهور مانی و مزدک است. این سه شخصیت برجسته و تاریخی، که پ...

قریب به دو دهه از ورود نظریه های ادبی به مطالعات ادبی در زبان فارسی می گذرد. برخی دوستداران ادبیات فارسی نظریۀ ادبی را امری فارغ از پژوهش ادبی و حتی رقیب آن می دانند. این تلقی پرسش ها و اعتراض هایی را در میان دانشگاهیان هوادار ادبیات سنتی برانگیخته و برخی را نیز به تردید افکنده است که آیا نظریه های ادبی مدرن و پسامدرن با متون ادبی کهن فارسی نسبتی دارند. این پرسش که البته پرسش مبارکی است، حدوداً ...

زبان سکایی (ختنی)، در مقایسه با دیگر زبان‌های ایرانی (اوستایی، فارسی باستان، پهلوی، و ...)، بسیار کمتر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته؛ به‌ویژه آنکه در زمینۀ مطالعات این زبان، مبحث ضمیر همواره در حاشیۀ مباحث اسم و صفت بوده و بدین سان مهجور مانده است. پژوهش حاضر مبتنی است بر مقولۀ ضمیر در زبان ختنی، شامل اقسام ضمیر و جدول‌های مربوط بدان، حالت‌ها و ویژگی‌های صرفی آن، و مقایسۀ آنها با ضمیر‌های زبان...

نظر به تأثیر تاریخ باستان در ادبیات فارسی نگارنده در نظر دارد سیمای ادبی سه شخصیت برجستةایرانی یعنی زردشت، مانی و مزدک را در آثار منظوم فارسی مقایسه نماید. ناگزیر، پس از بررسیردپای آنها در متون نظم و شناخت دیدگاه شعرا نسبت به این سه نام آور در می یاابیم که زردشتبیش از دو دیگر کانون توجه ادبا، البته در جهت ذم و نکوهش وی بوده است. همچنین شعرا بهجنبة هنری و مضامین زیبا سازی مانی بدون در نظر گرفتن ...

ادب غنایی، یکی از مؤثرترین و پرمخاطب‌ترین انواع ادبی در زبان فارسی است. قدمت وگستردگی آن به گونه‌ای است که شاید نتوان هیچ متن ادبی را یافت که به نوعی با ادبیات غنایی آمیخته نباشد. پژوهش حاضر، بر آن است به این پرسش پاسخ بدهد که آیا ادب غنایی ریشه در ادبیات پیش از اسلام دارد؟ واگر چنین است، میزان و نوع بهره‌گیری متون غنایی از ادبیات پیش از اسلام چگونه و به چه میزان بوده است؟ برای دست یابی به پاسخ...

مسئله ی دجال در بیشتر ادیان مطرح و فتنه اش به تمام پیامبران گوشزد شده است. نخستین بار در رساله ی یوحنا به او اشارت رفته و مقصود یوحنا از دجال، کسانی است که درباره ی تجسم مسیح، آراء گوناگون دارند، و نیز هر روحی که تجسم عیسی را انکار کند، دجال است. در متون اسلامی نیز به صورت های گوناگون آمده است و در مورد اصل آن احتمالاتی داده شده است، برخی معتقدند که شخص است، برخی معتقدند، نوع و وصف است و ... . ...