وحدت موضوعی سوره های قرآن کریم، یکی از مباحثی است که در سالهای اخیر، تلاش های بسیاری از پژوهشگران حوزه علوم قرآنی را به خود معطوف کرده است و کوشیده اند تا به موضوع واحدی که در سراسر آیات سوره جریان دارد پی ببرند.لکن هر کشفی در این خصوص که تنها با تعقل واندیشه در آیات کریمه ویافتن نسبت آنها با هم بدون استمداد از روایات اهل بیت ? حاصل شده باشد، متقن نبوده و در زمره برداشت شخصی و تفسیر به رأی تلقی...

در قرن اخیر تفسیر علمی قرآن، مورد توجه بسیاری از مفسران و دانشمندان علوم تجربی قرارگرفته است و مطالب علمی به رشته تحریر درآمده است؛ اما در مورد مباحث تخصصی مرتبط با زمین کمتر پژوهشی نگاشته شده است. این پژوهش که به روش کتابخانه ای انجام شده است، ضمن تأکید بر جنبه هدایت گری قرآن، به موضوع «بررسی علمی قرآن: بُعد زمین شناختی» پرداخته است. در این راستا اظهارات مفسران و صاحب نظران علوم قرآنی، و نیز ز...

  یکی از مباحث مطرح شده در علوم قرآنی، جمع آوری و تدوین قرآن است. در کتابهای علوم قرآنی از چهار جمع سخن به میان آمده است: جمع صحابه، امام علی علیه السلام، ابوبکر و عثمان. این نوشته در پی پاسخ به این سوال است که از میان جمع­های فوق کدامیک و بر اساس چه دلایلی از ارزش و اهمیت بیشتری برخوردار بوده است؟ بعضی از اهل سنت عقیده دارند، نخستین جامع قرآن ابوبکر بوده که این کار را با مشورت خلیفه دوم انجام ...

جارالله محمود زمخشری از علمای سنی مذهب و برجسته ی قرن ششم، آثار متنوع و ارزشمندی در شاخه های مختلف علوم تألیف کرده است. در این میان تفسیری نیز بر قرآن کریم نگاشته است که به سبب ویژگی های ادبی و بلاغی اش، ممتاز و معروف گشته است، تا آنجا که این تفسیر مورد توجه عالم شیعی مذهب معاصرش؛ فضل بن حسن طبرسی قرار گرفت و وی را بر آن داشت که با بهره گیری از نکات بدیع این تفسیر، به نگارش تفسیر جوامع الجامع ب...

نویسنده در این تحقیق که به زبان اردوست، در پنج فصل به صورت اجمال، به تجزیه و تحلیل مهم ترین مسایل مربوط به علوم قرآنی و نیز طرح و مصادیق برخی از علوم قرآنی مطرح شده در تفسیر و علوم قرآنی شیعه امامیه، پرداخته است. در فصل اول، به بحث درباره نسخ و احکام ناسخ و منسوخ و نیز به شرایط ناسخ و منسوخ و مصادیقی از آن اختصاص دارد. نویسنده در فصل دوم، ابتدا به بحث در مورد محکم و متشابه پرداخته و سپس احکام م...

دانش اسباب نزول از کهن‌ترین مباحث علوم قرآنی و مرتبط با فهم قرآن است. در دورۀ معاصر علی‌رغم تداوم آرای گذشتگان نزد قرآن‌شناسان کلاسیک، در قریب به تمام مباحث این علم تغییر و تحوّلاتی مشاهده می‌شود. مطالعۀ حاضر با روش‌توصیفی ـ تحلیلی به بررسی رویکردهای قرآن‌شناسان و تحوّل دیدگاه‌های آنها در این حوزه می‌پردازد. بررسی انجام‌شده نشان می‌دهد که تداوم دیدگاه گذشتگان در دورۀ معاصر نتیجۀ عواملی ه...

سخن گفتن و نوشتن درباره مباحث قرآن، نقش مهمی در فهم معارف قرآنی ایفا می کند. به­دلیل دارا بودن چنین نقشی، تهیه و کاربرد معیارهای مرتبط و مناسب برای بررسی مباحث قرآنی ضروری است. مقاله حاضر، به بررسی و نقد کتاب «تأملی درباره مکر از دیدگاه قرآن و سنت» تألیف خانم شهناز فرهادزاده شوشتری می­پردازد و با رویکردی اصلاحی – انتقادی تنظیم شده است تا نقاط قوت و ضعف آن را تعیین کرده، مشخص شود کتاب حاضر تا چه...

معیار تشخیص آیات متشابه در قرآن کریم و تعیین حدود و تعداد آنها، و همچنین روش تفسیر این گونه آیات، از مباحث مهم تفسیری و همچنین علوم قرآنی به شمار می رود؛ تا آنجا که از دیر باز دانشمندان و قرآن پژوهان رساله ها و کتب متنوعی در این خصوص به رشته تحریر در آورده اند. یکی از بزرگترین عالمانی که به تبیین آیات متشابه قران کریم پرداخته است، ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی(359ـ406ه.ق) ملقب به سید رضی(ره) م...

دسته‌بندی ساختاری دانش‌ها بر اصطلاحات علوم و درک متناسب از آنها استوار است. این مقاله در صدد است از منظر اصطلاح‌شناخت که در نظام‌سازی علوم نقش کلیدی دارد، به دغدغه دسته‌بندی در علوم قرآنی پاسخ دهد. واکاوی بحث چند کانون محوری دارد. اول: اهمیت اصطلاح‌شناخت در تاریخ علم، دوم: پیشینه اصطلاح‌شناسی در علوم قرآنی، سوم: گستره علوم قرآنی و ضرورت دسته‌بندی آن در فرم اصطلاح‌شناسی، و چهارم (نتیجه بحث): باز...

قرآن کریم در بلاغت و فصاحت زبان عربی تاثیر بسزایی دارد، مفسران قرآن کریم همواره مباحث بلاغی در قرآن کریم را مورد توجه قرار داده اند، یکی از مباحث بلاغی مورد توجه مفسران تقدیم و تاخیر در قرآن می باشد، آنها در ذیل مفهوم تقدیم و تاخیر بلاغی نکات ظریف و دقیق زیادی استخراج نموده اند، مفسران قرآن کریم با استفاده از تقدیم و تاخیر نحوی به معانی ثانویه تقدیم و تاخیر دست یافته اند، علاوه بر آن تقدیم و تا...