نظریه اعتدال که خاستگاه آن یونان باستان و آراء افلاطون و ارسطو است، رایج ترین نظریه اخلاقی در بین حکمای اسلامی مانند کندی، فارابی، ابن سینا، مسکویه، خواجه نصیر طوسی و دیگران است. بر اساس این نظریه، فضایل اخلاقی از رعایت اعتدال و میانه روی توسط قوای نفس و رذایل اخلاقی از افراط و تفریط قوا در اعمال خود پدید می آید. حکمای اسلامی گرچه در این نظریه متأثر از افلاطون و ارسطو بودند، ولی ابتکارات و نوآو...

هدف پژوهش حاضر تبیین مراحل تعلیم و تربیت با توجه به دیدگاه ابنسینا در باره نفس است. روش مورد استفاده در این پژوهش که پژوهشی کیفی و موردی است، روش توصیفی – تحلیلی است. در این پژوهش که مراحل تعلیم و تربیت با توجه به سیر تکاملی نفس تعیین گردید، سه مرحله تمهید؛ اعتدال و اعتلا؛ مرحله ملکوتی برای تعلیم و تربیت در نظر گرفته شد. مرحله تمهید که شامل مرحله نفس نباتی، حیوانی و انسان بالقوه (عقل هیولانی تا...

این رساله پژوهشی ، پیرامون رویکرد اخلاقی مسکویه است . او از اندیشمندان قرن چهارم و اوائل قرن پنجم است و جایگاه او در حکمت عملی به آن پایه است که او را معلم ثالث لقب داده اند، خواجه نصیر الدین طوسی کتاب اخلاق ناصری خویش را ترجمه کتاب تهذیب الاخلاق او می داند. مسکویه بارویکردی فلسفی به اخلاق پرداخته است و در بسط و سامان بخشی به آن بسیار کوشیده است. او با توجه به قوای نفس و قانون حد وسط ارسطویی ب...

شکرالله جهان مهین[1] این نوشتار، نخست توضیحی کوتاه دارد دربارهٔ خَلق و خُلق و قانون، و مدعی است که اگر قانون به طور صحیح و دقیق اجرا شود، عدالت اجتماعی و نظم برقرار می شود. عدالت اجتماعی معلول قانونمندی است، ولی عدالت اخلاقی معلول تعادل و توازن قوای نفسانی شهویه و غضبیه و نطقیه است . اگر عدالت اخلاقی تحقق یابد، عدالت اجتماعی به طور عمقی و ریشه ای تحقق می یابد ؛ ولی عدالت اجتماعی لزرماً همراه با عدا...

جستار حاضر به تحلیل سعادت نزد طوسی می‌پردازد. در تحلیل سعادت، چیستی، ملاک، مراتب و مؤلّفه‌های تحقّق خارجی آن بررسی می‌گردد تا نهایتاً به الگوی طوسی و ترسیم هرم ارزشی مراتب سعادات نزد وی دست یابیم. سعادت از دیدگاه طوسی، لذت همه جانبه و نیل همه جانبه به کمالات است. براساس ذومراتب بودن کمال و لذت، سعادت نیز مراتب می‌یابد و هرم ارزشی طولی مراتب سعادات قابل تصویر است. سعادت نزد طوسی در نظریه ارسطویی کم...

دین اسلام بر توحید حق تعالی تأکید می کند و از آن جا که متفکران مسلمان غالباً انسان را خلیفه خدا می دانند که مجلای صفات الهی و دارای صورت الهی است و از طرفی حقیقت انسان را « نفس ناطقه» می دانند، بنابر این نفس انسـانی –گرچه قوای متعدد دارد- همانند حق تعالی دارای وحدت است. البته از این توحید نفس تفاسیرمتعددی که مبتنی بر مبنای فکری خاص هر متفکری است ارائه شده است. ابن عربی معتقد است چنان که حق تعالی...

در کلیسای ارتدکس هدف عارف مسیحی از سلوک، شهود و رسیدن به مرتبۀ خداگونگیاست. در هنگام شهود، قوا و تجلیّات خدا برای سالک، مشهود و در عین حال ذات خدا،نامشهود و وصف ناشدنی است . از این رو، در الاهیات کلیسای ارتدکس خدا به دو صورتنور و تاریکی نمادپردازی شده است . آموزۀ خداگونگی، به معنای رسیدن به شباهت الاهیو دریافت موهبت تشبّه به خدا و اتّحاد الاهی، نقطه محوری الاهیات و عرفان مذهبارتدکس است که با آموزۀ...

شکرالله جهان مهین[1] این نوشتار، نخست توضیحی کوتاه دارد دربارهٔ خَلق و خُلق و قانون، و مدعی است که اگر قانون به طور صحیح و دقیق اجرا شود، عدالت اجتماعی و نظم برقرار می‌شود. عدالت اجتماعی معلول قانونمندی است، ولی عدالت اخلاقی معلول تعادل و توازن قوای نفسانی شهویه و غضبیه و نطقیه است . اگر...

وحی، القای خفی امر عقلی است در بیداری به‌توسط فرشته وحی یا همان عقل فعال بر لوح قلب نبی. پیامبر چون در قوای سه‌گانه نظری و عملی و متخیله به حد اعجاز و سرآمدی برسد به مقام دریافت وحی نائل می‌شود. آنچه پیامبر در مقام باطن و عقل و از عالم غیب دریافت می‌کند به‌واسطه قوه تخیل و بدون هیچ مزاحمتی در حس مشترک و احساس او به‌صورت مسموع و متمثل ظاهر می‌شود. ابن‌سینا قائل به زبان رمز و اشاره و غلو در تأویل...