در این نوشتار، ابتدا متون دینى مرتبط با مسئله تفسیر به رأى و نکوهش آن از منابع شیعى و سنّى و آیات قرآنى جستوجو و سپس آراى علماى اسلامى در شرح این مفهوم، بررسى شده است و درنهایت، شناخت تفسیر به رأى با بهره گیرى از مفاد روایات و قراین لغوى و تاریخى صورت گرفته و نتیجه آن شده است که مراد از «تفسیر به رأى» در فرهنگ روایى، شیوه اى نکوهیده در شرح و بیان آیات الهى است. درباره وجود تفسیر به رأى در روایات...

چکیده تمام نما ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) مبتنی بر وحی و کلام الهی اند و این امر باعث می شود که فرهنگ دینی چنین جوامعی به شدت تحت تاثیر متون دینی و تفسیر و فهم آن ها باشد، این پیوند عمیق میان فرهنگ دینی و مقوله تفسیر متون دینی موجب می شود که ارائه نظریات نو در زمینه تفسیر و فهم متون، بر معرفت دینی و تفسیر متون دینی تاثیر گذار باشد و عالمان دینی را با پرسش های جدید روبه رو سازد. عل...

فهم اندیشه ها و افکار سیاسی مسلمانان صدر اسلام از سویی در گرو مطالعه و بررسی رویدادهای سیاسی اجتماعی این دوران بوده ، از سویی دیگر، نیازمند فهم برداشت آنان از آموزه های مکنون در قرآن و سنت است. از این رو، در تعامل زمینه ها ی سیاسی اجتماعی و برداشت های آنان از متون، می توان به فهم افکار و اندیشه های سیاسی آنان نائل آمد . امّا در این میان، آنچه از منظر نوشتار حاضر مهّم به نظر می رسد، فهم مناظره های...

تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه‌های اخیر در حوزة فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش‌های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانة متون دینی و اسلامی پیش رفته است. آمنه ودود (Amina Wadud, 1952)، نومسلمان امریکاییِ افریقایی‌تبارِ، یکی از محققان فعال در این حوزه است که قرآن را کانون اصلی کارش قرار داده است. مقالة حاضر به بررسی دیدگاه‌های آمنه ودود در مهم‌ترین اثرش قرآن و زن اخ...

نسبیت معرفت دینی را می‌توان از مهم‌ترین مبانی پلورالیسم دینی به شمار آورد. این نظریه متأثر از روش هرمنوتیک غرب است که تلاش می‌کند این روش را در فهم و تفسیر متون دینی به کار برده، فهم صحیح متن دینی را دست‌نایافتنی بنمایاند. نسبیت‌گرایان معرفت دینی برای اثبات مدعای خود به دلایلی چون: تفکیک میان واقعیت و درک ما از واقعیت، ذوبطون‌ و صامت بودن متون دینی و نیز همگانی بودن فهم دینی استناد کرده‌اند. ای...

یکى از اقسام مهم تجربه دینى، تجربه تفسیرى است. این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى، این قسم از تجارب دینى را با نگرش اسلامى بررسى، و محورهاى اساسى بینش قرآنى درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین مى کند. ابتدا تجربه تفسیرى را تبیین مفهومى کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینى بازگفته و آنگاه با تقسیم تبیین، به عقلانى و غیرعقلانى، عقلانیّت تفسیرهاى دینى را نشان داده است. در این مقاله تأثیر و تأثر ...

روش شناسی عرفان تطبیقی به مقایسه و تطبیق ساختارها و پدیده های عرفانی درفرهنگ های متفاوت و یا مشابه می پردازد ، تا امکان ارزیابی و فهم بهتر ساختارها وپدیدارهای عرفانی و در نتیجه تفاهم میانْ فرهنگی فراهم گردد.در مقا لۀ حاضر با طرح مشکلات و راهکارهای عرفان تطبیقی، به مسایلی چوندسته بندی منابع دست اول ، دوم و سوم، متون تفسیری و ترجمه ای، عدم دسترسی به منابعاصلی، ضعف در فهم متون دست اول به زبان اصلی،...

یکی از مسائل بنیادین در تفسیر متون، معیارپذیری آن است، چرا که اعتبار تفسیر بر آن مبتنی است. هدف از تفسیر متون، به ویژه متون دینی، پی بردن به مراد مؤلف ­است. از این­رو روی کرد رایج در تفسیر متون، به ویژه متون دینی، بر اساس معیارپذیری  بوده ­است. همین روی کرد در سنت تفسیری غرب نیز مدت ها حاکم بوده است. اما با ظهور روی کردهای ذهنی­گرای تفسیری در دوره های اخیر، معیارپذیری تفسیر متون با چالش­های درخ...

نصر حامد ابوزید به‌عنوان یکی از اندیشمندان معاصر عرب و از شخصیت‌های مهم جریان نومعتزله، دیدگاه‌های خاصی را درباره فهم و تأویل متون دینی به‌ویژه قرآن ارائه کرده که برخی از آنها باب مجادلات فراوانی را گشوده‌اند. ابوزید با استفاده از تحلیل‌های زبان‌شناسانه مفهوم جدیدی از تأویل ارائه می‌کند و با نگاهی که به لایه‌های معانی متون دارد، هر نوع مفهوم‌گیری از آیه را داخل در تأویل می‌داند. او تلاش می‌کند ...