چکیده شرحِ منظومۀ حکمت، تألیف رضا اکبری و سیدمحمد منافیان، کتابی است که به ‌ادعای نویسندگان آن برای آموزش حکمت متعالیه تألیف شده است. این کتاب امتیازهای زیادی دارد، اما به‌باورِ نگارنده نمی‌‌تواند کتابی آموزشی در حکمت متعالیه باشد، زیرا علاوه بر این‌که آموزش فلسفۀ صدرایی را بسیار پیچیده کرده است، اشکالات متعددی نیز دارد؛ اشکالاتی هم در روش نویسندگان و هم در درک نادرست ایشان از مسائلی مانند موضوع ...

برخی پیروان امروزی فلسفۀ اسلامی، بر این باور‌اند که دیدگاه‌های فیلسوفان متأخر اسلامی دربارهٔ علم حضوری، می‌تواند برخی مسائل مطرح در نظریهٔ دانش را حل کند. احتمالاً‌‌، خاستگاه این باور دو نظریهٔ مشهور علامه طباطبایی دربارهٔ بازگشت علوم حصولی به علوم حضوری و نظریهٔ‌ آیة ‌اللّه محمد تقی مصباح یزدی دربارهٔ ارجاع بدیهیات اولیه به علوم حضوری است. بنا به نظریهٔ اول، هر علم حصولی ریشه در علمی حضوری دارد. مسئله‌...

این مقاله پس از اشاره‌ای کوتاه به تأثیرات فلسفه در شکل‌گیری نظریۀ تکاملِ داروین، به ارتباط فیلسوفان زیست‌شناسی و زیست‌شناسان تکامل‌گرا در عصر حاضر می‌پردازد. نقش فیلسوف علم در متن جریانات علم، و بنابراین، نقش فیلسوف زیست‌شناسی در برنامۀ پژوهشی تکامل بیش از ایضاح مفاهیم و تعاریف، و پرده برداشتن از پیش‌فرض‌های پنهان است و شامل معرفی هم‌ارز‌های روش‌شناختی نظریه‌های متافیزیکی به دانشمندان و به عبارت...

این مقاله پس از اشاره ای کوتاه به تأثیرات فلسفه در شکل گیری نظریۀ تکاملِ داروین، به ارتباط فیلسوفان زیست شناسی و زیست شناسان تکامل گرا در عصر حاضر می پردازد. نقش فیلسوف علم در متن جریانات علم، و بنابراین، نقش فیلسوف زیست شناسی در برنامۀ پژوهشی تکامل بیش از ایضاح مفاهیم و تعاریف، و پرده برداشتن از پیش فرض های پنهان است و شامل معرفی هم ارز های روش شناختی نظریه های متافیزیکی به دانشمندان و به عبارت...

نوشتار حاضر بررسی کوتاهی است دربارة برخی زمینه­های ارتباط میان دو مسئلۀ مهم و دیرپا در فلسفه و الهیات یعنی مسئلة «نفس و بدن» و یا به تعبیر جدیدتر مسئله «ذهن ـ بدن»، از یک سو و مسئلۀ چگونگی ارتباط آفریدگار و جهان طبیعت، از سوی دیگر. آیا به لحاظ تاریخی و تحلیلی می­توانیم میان نحوۀ تلقی خود از این دو مسئله نسبتی برقرار کنیم؟ در پاسخ به این پرسش ابتدا با تحلیلی فلسفی و کوتاه نشان داده می شود که در ...

در جامعۀ ایران قبل از انقلاب اسلامی مباحثی شکل گرفت که این مباحث به شکل دو گفتمان رقیب با محوریت عبدالکریم سروش و رضا داوری به بعد از انقلاب کشیده شد. گفتمان سروش با علایق دینی و متأثر از تجربیات و اندیشه‌های اسلامی، فلسفۀ علم پوپر، دقت‌های منطقی و معرفت‌شناختی فلسفۀ تحلیلی و لیبرالیسم آگاهانه در پی سازگاری با مدرنیته بود. گفتمان داوری با علایق دینی و هویتی به تأثیر از هایدگر و فلسفۀ قاره‌ای به...

قول به ادراک بسیط به عنوان ادراکی بدون آگاهی از این ادراک و ادراک مرکب به عنوان ادراکی که با علم و توجه همراه است در حکمت متعالیه به چالشی معرفت شناسانه منجر می¬شود. رابطۀ این دو نوع ادراک با اقسام دیگری که برای ادراک بیان شده است مانند ادراک حصولی و حضوری، تصوری و تصدیقی، بدیهی و نظری از مباحث این پایان¬نامه است. با پذیرش تقسیم ادراک به بسیط و مرکب به تبع بایستی به تبیین نقش آن دو در سعادت انس...

مقاله حاضر در صدد تبیین دیدگاه دو فیلسوف نامدار، شیخ الرئیس، ابن سینا و حکیم، صدرالمتألهین و بیان اختلاف نظر آن دو درباره علم الهی است. علم در حکمت صدرایی، امری وجودی و دارای مراتب و در نظام مشایی، کیف نفسانی است. در حکمت متعالیه علم خداوند به ذات و علم به موجودات قبل از ایجاد و بعد از ایجاد، علمی حضوری، ولی در حکمت مشاء علم ذات به ذات و علم به صور متقرره در ذات، حضوری و علم به موجودات خارجی، ق...

در گفتمان فلسفی نوصدرایی، در سه زمینة صوری، روشی، و محتوایی، دگرگونی روی داده است. در فلسفۀ ملا هادی سبزواری نیز در این زمینه‌ها دگرگونی و تجدّدی روی داده که بر این اساس، او را آغازگر جنبش فلسفی نوصدرایی معرفی می‌کنیم. سیر اندیشة او در مسیر حکمت صدرایی بوده و در مواردی با ملاصدرا اختلاف نظر داشته؛ اما ابداعاتی نیز در اندیشۀ او وجود دارد. در ساختار صوری و روشی، استفادۀ او از منطق و سبک نگارش شرح ...