در بحث ربط ذات با صفات خداوند، کمتر از رابطۀ صفات فعلی خداوند با ذات الهی سخن گفته شده است. مسئله این است درحالی‌که ذات خداوند، ثابت و لایتغیر است و صفات فعلی خدا حادث، متغیر و محدودند، چگونه ذات ثابت الهی با صفات فعلی متغیر مرتبط می‌شود که خللی بر بساطت خداوند لازم نیاید؟ این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تبیین ملاصدرا از رابطۀ صفات فعلیه با ذات خداوند می‌پردازد. ملاصدرا با توجه به مبن...

چشم، مهم­ترین اندام­ جسمانی به­شمار می­رود که کاربرد آن، دریافت داده­های گوناگون از محیط بیرونی، ذخیره آن در لایه­های سه­گانه ذهن (تخیل، توهم و تعقل) و شکل­گیری شناخت است. فعل «رأی» (دیدن)، به­­عنوان کار اصلی چشم، در ترکیب­های هم­نشینیِ گوناگون می­تواند گستره معنایی خود را وسعت ­بخشد و علاوه بر دیدنِ بیرونی، بر دیدن درونی مانند دانستن نیزدلالت­ کند. بر همین اصل، در برگردان فارسی و تفسیر آیات باید...

واژه ی حکمت به لحاظ صرفی مصدر نوعی است که از مادّه ی حکم اشتقاق یافته، و حکم را لغویان به معنای منع، علم، فقه، عدل، دانسته اند. لذا با توجّه به ریشه ی حکمت، اصحاب لغت حکمت را نوع خاصی از حُکم می دانند که مانع از اخلاق ناپسند، جهل و فساد می شود. لفظ حکمت 20 بار و واژه ی حکیم هم 97 بار در آیات قرآن تکرار شده است. حکمت الهی در قرآن با توجّه به ریشه ی لغوی آن، تفسیر آیات به آیات، اقوال مفسّران برجسته ...

مفهومعلیتازمباحثیاستکههموارهموردتوجهحکمایمشاءقرارگرفتهاست. " توماس‌ آکوینی"،فیلسوفمشهورقرونوسطی،ازجملهمتفکرانیاستکهبهاینموضوععنایتداشتهوازمباحثونتایجپیرامونآناستفادهنمودهاست.ایننوشتاربرآناستتامطالعه‏ایپیراموننظریاتتوماسآکوینیدربابموضوععلیتداشته وبارصدنظریات "علامهمحمدحسینطباطبائی"دراینراستامقایسه‏ایانجامدهد.از آنجایی‌ که آکوئینی به‌طور عمده نظرات خود در باب علیت را در براهین اثبات وجود خدا تقری...

این نوشتار در پی آن است تا با ارائه تبیینی از لذت، کمال و هویت انسان در حکمت صدرا و بیان سودگرایی عمل محور بنتام که ارزشمندی فعل را مبتنی بر لذت آن می داند و تبیین معیارهای هفت گانه او و نقد آنها نشان دهد در حکمت صدرایی وجود کمال بر وجود لذت برآمده از کمال تقدم دارد. انگیزه انسان عادی در انجام فعل ابتدا رسیدن به لذت، سپس نایل شدن به خودکمال است؛ بنابراین در این حالت، لذت به لحاظ وجودی مؤخر از ک...

چکیده بحث از اسماء و صفات حق تعالی از مباحث پردامنه است. از میان صفات حق تعالی، "اراده الهی" یکی از پرسش‏های اساسی است. این تحقیق علاوه بر بیان مطالب کلی پیرامون اراده، به بررسی معنا و ماهیت اراده الهی و مسائل پیرامون آن از دیدگاه سه متفکر شیعی، اشعری و معتزلی (شیخ طوسی، فخررازی و قاضی عبدالجبار) می‏پردازد و سپس نظرات این سه متفکر را با هم مقایسه می‏کند و وجوه تفاوت‏ها تشابهات آن‏ها را بیان می...

عصمت یا همان مصونیت مطلق از ارتکاب معاصی و خطیئات و تعلّق اراده‌ی خداوند بر این امر، شاخصه‌ی برگزیدگان الهی است که بی آن، هدف بعثت و غایت خلقت تحقّق نمی‌پذیرد، زیرا آدمی را یارای آن نیست که بدون بهره‌گیری از وحی و تبیین معصوم، ره به سر منزل مقصود برد و طریق هدایت پیماید. این موضوع که از ضروری‌ترین شروط نُبوّت و امامت و یکی از مسائل مهم کلامی است به صاحب منصبان الهی که زبان‌های گویای پروردگار در میا...

ما دراین پژوهش به بررسی نظرات علامه و فخررازی در زمینه هدایت و ضلالت می پردازیم. و در ابتدا نظر فخررازی بحث لغوی نسبتا مفصلی در زمینه هدایت و ضلالت بیان می کند و سپس در زمینه فاعلیت هدایت به بحث می پردازد و بیان می کندکه فاعل و خالق هدایت و ضلالت خداست و انسان برای انجام افعال خود نیاز به داعی دارد که خالق داعی هم خداست و انسان خالق افعال خود نیست زیرا اولا علم به جزئیات افعال خود ندارد و ثانیا...

نحوة وجود صفات الهی و نوع ارتباط آنها با ذات مقدس حق از اصلی ترین مسائل خداشناسی است که نطریات گوناگونی در بارة آن از طرف مکاتب فلسفی، کلامی و فرقه­های مذهبی بیان شده است. اگر چه این مسأله هم در باب صفات ذات مطرح است و هم در باب صفات فعل. اما بررسی آن در قلمرو صفات فعل از  اهمیت و صعوبت بیشتری برخوردار است. این صفات طبق نظر مشهور فیلسوفان مسلمان، زائد بر ذات و صرفاً انتزاعاتی ذهنی اند. با این حا...

در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن کریم و انتخاب معادل برای کلمات، با ارائه نمونه هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه ای نحوه ترجمه این گونه افعال را مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت فراوان فعل در زبان عربی و نقش بی بدیل آن در ترجمه متن عر...