هر چند علامه طباطبایی در باره مسئولیت اخلاقی بحثی مستقل ندارند اما می توان مباحث مربوط به این مسئله را در آثار ایشان بازخوانی کرد. در مقام بازخوانی آثار علامه معلوم می شود که ایشان مسئولیت اخلاقی را پاسخ گویی به استدلال های مرتبط با امر اخلاقی می دانند. با توجه به اصول هستی شناختی و انسان شناختی همچون اصالت وجود، علیت، سیر اشتدادی و ابعاد مختلف زندگی انسان، او نسبت به خداوند، دیگر انسان ها و جه...

گردآوری شماری از پرسشهای آغازین و چالشهای پدید آمده در موضوع خاستگاه شرور است که قرآن پژوهان در پرتو آیات قرآن، پاسخهای شایسته بدانها بدهند. شماری شرور را با وجود خدا و صفات او ناسازگار می بینند. شر تعریف مصداقی دارد نه مفهومی. شر به اخلاقی و فلسفی تقسیم می شود و برخی شر را به عاطفی، طبیعی، اخلاقی و مابعدالطبیعی تقسیم می کنند. عده ای شر را به شری که معلول اختیارو فعل انسان، اختیارو فعل انسان با...

در این مقاله مفهوم وظیفه در اخلاق کانت را از سه منظر معناشناسی، معرفت‌شناسی و وجودشناسی مورد بررسی قرار داده‌ایم. به‌لحاظ معناشناسی وظیفه عملی است که شخص به انجام آن ملزم می‌شود. الزام، ضرورت یافتن یک فعل اختیاری تحت دستور عقل است. از منظر معرفت‌شناختی، عقل منشأ احکام و وظایف اخلاقی است؛ احکام اخلاقی، احکام تألیفی پیشینی هستند و امر مطلق راه تشخیص وظایف اخلاقی خود است. به عقیدۀ کانت، عقل کاشف ا...

توجه به بوستان سعدی از منظر زیبایی­شناسی، این نکته را به اثبات می­رساند که هر چند ارزش­های والای این اثر، مرهون کارکردهای اخلاقی و اجتماعی آن است؛ اما زیبایی­های لفظی و شگردهای شاعرانه­ای که او با استادی از آن سود جسته است، راز ماندگاری و جاودانگی بوستان اوست. توانایی بالقوۀ شعر او در گریز از هنجارهای زبانی،در حوزه­های گوناگون بیان، بدیع، نحو، موسیقی و... چنان استـادانه صورت گرفتـه است که در عی...

این نوشتار در پی تبیین رابطه متقابل ایمان و فضایل اخلاقی است. نویسنده کوشیده است به سه پرسش در این زمینه پاسخ دهد: آیا فضایل اخلاقی در ایجاد ایمان به خدا نقش دارد یا خیر؟ آیا ایمان در پیدایش و ایجاد فضایل اخلاقی نقش دارد یا نه؟ و آیا ایمان در ایجاد حسن و ارزش در فعل اخلاقی مؤثر است یا خیر؟ نویسنده در هر سه زمینه به دیدگاه ها و ادله هر یک پرداخته و مورد ارزیابی قرار داده است و در نهایت به این نت...

دیدگاه های گوناگون درباره معیار بازشناسی خوب و بد افعال انسان و یا انسانهای اخلاقی و غیراخلاقی و همنوایی یا ناهمسازی آنها با آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. رفتار و عملکرد انسان ها بر دو گونه خوب و بد تقسیم می گردد. رهیافت به معیار و ملاک این تقسیم بندی یکی از مهم ترین مسائل فلسفه اخلاق به شمار می رود. در ابتدا، نویسنده، به طرح نظریه هایی پرداخته که فاقد ملاک قانونمند درباره مفاهیم اخلاقی ...

هدف این نوشتار، بررسی معیار و مبنای ارزش های اخلاقی در نظام سیاسی اسلامی است. اجرای قواعد اخلاقی در نظام سیاسی، مستلزم شناخت معیار اخلاقی درآن نظام سیاسی است. در تبیین معیار قواعد اخلاقی، چهار رویکرد وظیفه گرایی، نتیجه گرایی، فضیلت گرایی وحق مداری  وجود دارد. همۀ این رویکردهای اخلاقی می کوشند به چیستیِ ملاکِ ارزشمندیِ عمل اخلاقی پاسخ دهند. به دلیل تکثر نظریه های اخلاقی، حتی در نظام اخلاق اسلامی، م...

این نوشتار در پی تبیین رابطه متقابل ایمان و فضایل اخلاقی است. نویسنده کوشیده است به سه پرسش در این زمینه پاسخ دهد: آیا فضایل اخلاقی در ایجاد ایمان به خدا نقش دارد یا خیر؟ آیا ایمان در پیدایش و ایجاد فضایل اخلاقی نقش دارد یا نه؟ و آیا ایمان در ایجاد حسن و ارزش در فعل اخلاقی مؤثر است یا خیر؟ نویسنده در هر سه زمینه به دیدگاه‌‌ها و ادله هر یک پرداخته و مورد ارزیابی قرار داده است و در نهایت به این ن...