قصه، در عرصة فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. از همین روی دامنة مخاطبانش وسیع­تر و قدرت نفوذش بیشتر است. گرچه زبان اصلی قرآن، زبان دین و هدایت معنوی است، امّا در کامل ترین وجه خود از شیوة داستان سرایی برای ابلاغ پیام خویش بهره برده است. این مقاله کوشیده است با استفاده از آثاری که تاکنون در زمینة قصه­های قرآن نگارش یافته است، وجوه امتیاز و تفاوت ق...

هدف نوشتار ذیل بررسی این مسأله است که واژگان بسیط قرآن در چه نوع معنایی استعمال شده است و با چه روشی می توان معنای مقصود آنها را باز یافت؟ در این مقاله با اشاره به سه نوع حقیقت لغوی، عرفی و شرعی و تحلیل مفاد وضع به ویژه از منظر اصولیان شیعه و بیان نقش بافت سخن و فرهنگ قرآن در ترسیم معنای واژه های آن، مفردات قرآن در سه گروه مفهوم لغوی، معنای عرفی و معنای خاص قرآنی دسته بندی می شود و آنگاه پی جوی...

دانش‌مندان همواره در گفتارها و نوشتارهای خود، درباره افرادی با عنوان «زندیق»، هشدار داده و از کارشکنی‌های آنان درباره اسلام و مسلمانان سخن گفته‌اند. برخی از زندیقان با هدف‌های سیاسی و شماری از آنان، با روی‌کردهای فکری ـ فرهنگی (در حوزه فرهنگ و عقیده) به مبارزه با اسلام می‌پراختند. آیا زندیقان دسته دوم، سازمان‌دهی می‌شدند و به‌انگیزه‌های سیاسی در حوزه فرهنگ قرآنی کار می‌کردند و در آن تأثیر می‌گذ...

این نوشتار پس از بیان علل ضرورت واژه شناسی حجاب به تعریف «تبرّج جاهلیت اولی» به عنوان تعبیر قرآنی پرداخته است. نویسنده نخست با بررسی اشعار عرب، فرهنگنامه ها و تفاسیر، مفهوم جاهلیت را توضیح می دهد سپس از جاهلیت اولی بحث می کند ودو دیدگاه را مورد بررسی قرار می دهد: 1- جاهلیت اولی یکدوره زمانی است. 2- جاهلیت اولی یک فرهنگ است.  و در پایان با تعریف تبرّج دیدگاه خویش را مطرح می کند.

نقد و بررسی نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنی را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحی، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلی، 3- تناقضات قرآنی، 4- اشتباهات تاریخی، ادبی و علمی قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعی بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحی و یهودی و مستشرقان، منشأ آیینهای ابراهیمی را از یک سرچشمه ...

در میان اشعار منسوب به جاهلیت، گاه اصطلاحات دینی، عبارت ها و مفاهیمی مشاهده می شود که با مفاهیم، تعابیر و اصطلاحات دینی قرآنی شباهت دارد. ادعای تقدم زمانی این اشعار بر قرآن کریم، عده ای را برآن داشته که بپندارند شعر جاهلی می تواند یکی از منابع قرآن تلقی شود. این نتیجه مبتنی بر احراز مشابهت تام و تمام مضامین اشعار جاهلی با قرآن از یک سو و اثبات اعتبار این اشعار از سوی دیگر است و بررسی های علمی د...

چکیده: مثل ها تعبیراتی رایج درمیان هر قوم و ملت، و یکی از ارکان مهم زبان و فرهنگ و نموداری از ذوق وقریحه هستند که اغلب در لباس استعاره ، کنایه ویا در قالب سخنی موزون ودلنشین متنشر شده اند. در این میان مثل های قرآنی که در میان قوم عرب نازل شدند جایگاهی ویژه در مقایسه با مثل های عربی دارند. آنها به امثال اهتمام خاصی می ورزیدند و به همین دلیل به کشف وضبط مثل های قرآنی و عربی پرداختند. دراین راس...

جامعه از سه زیرنظام سیاست، فرهنگ و اقتصاد تشکیل‎شده‎است. اگر جامعه را به انسانی تشبیه کنیم، سیاست ارادۀ جامعه، فرهنگ فکر و اقتصاد اعضا و جوارح آن است. اراده با فکر، خواستِ خویش را پیش‎می‎برد و فکر برای اجرای منویات خود امکانات مادی را به‎کارمی‎گیرد. از این رو، فکر به عنوان واسطی میان اراده و عمل، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در جامعه نیز فرهنگ همین نقش را بر عهده دارد. سیاست از طریق فرهنگ عمل م...

حاصل بیست سال دعوت علنی و تبلیغات مستمر پیامبر(ص)؛ فرو پاشی نظام جاهلی بود. این تلاش بی وقفه از یک سو باورهای ریشه­دار و عادت­های  انعطاف ناپذیر حیات قبیله­ای را ویران نمود و از سوی دیگر بر ویرانه های آن،  هنجارها، الگوها و ارزش­هایی همنوا با ساخت جامعه اسلامی ایجاد کرد. در این مسیر دشوار آموزه­های قرآنی و تعالیم وحیانی و فعالیت­های فرهنگی پیامبر اکرم(ص)، در دگرگونی اجتماعی نظام جاهلی مؤثر افتا...