خواجوی کرمانی از شاعران مهم قرن هفتم و هشتم هجریست. گرچه در شاعری استاد او سعدی بود و حافظ خود را شاگرد مکتب او می دانست ، به شهرتی که سزاوار آن بود ، نرسید. دلیل این امر، معاصر بودن او با دو قله ی شعر فارسی ، سعدی و حافظ است. از آن جایی که نگارنده پژوهشی درباره ی تحلیل محتوایی غزلیات خواجوی مشاهده نکرد بر آن شد تا با تحلیل غزلیات خواجو ، مهم ترین مضامین غزلیات او را یافته و دسته بندی و تحلیل ن...

غزلیات حافظ بازتاب اندیشه ها و شخصیت حافظ و ره آورد دانش و داشته های ذاتی و اکتسابی او در بستری از تاریخ و فرهنگ است. بنابراین برای نزدیک شدن به نیت حافظ در غزل هایش، شناسایی مولفه های زبانی و شخصیتی و بسترهای تاریخی زندگی او بسیار مهم و ضروری است. شلایر ماخر، نظریه پرداز هرمنوتیکی مولف محوری است که در الگوی تحلیلی- هرمنوتیکی خویش مولفه های متعدد زبانی، فکری، شخصیتی و تاریخی را به کار گرفته ا...

مرگ واژه­ای ناخوشایند و نامطلوب است و در اغلب زبان­ها از گفتن صریح این واژه پرهیز، و برای اشاره به آن، از فرآیند حسن تعبیر استفاده می­کنند. حسن تعبیر عبارت است از کاربرد عبارت و کلمه­ای نیکو به جای واژه­ا­ی ناخوشایند. در این نوشتار،  چگونگی سخن گفتن از مرگ در غزلیات حافظ  براساس مقولة حسن تعبیر مورد بررسی قرار می­گیرد. شگردهای بسیاری در ایجاد حسن تعبیر دخیل­اند. مؤلفه­هایی که حافظ برای ایجاد حس...

در ادبیات مقابله ای پژوهشگر در پی آن است که با توجه به همگونی های واژگان، ترکیبات و مفاهیم در یک اثر هنری اثرگذاری ها و اثر پذیری های برجسته¬ی آن حوزه را آشکار سازد. در دوران سبک بازگشت قاآنی شیرازی شاعری موفق در تقلید از شاعران گذشته ی فارسی زبان بوده و از بسیاری از آنان در دیوان خویش نام برده است. حافظ در این میان تأثیر چشم گیری بر قاآنی داشته و قاآنی ابیاتی از حافظ تضمین کرده و غزلی از حافظ ...

تعریض از مباحثی است که درخصوص آن بین بلاغت‌دانان، اختلاف بوده است. این صنعت در شعرشاعران مختلف نمود داشته، اما در شعرحافظ به شکل بارزتری متجلّی شده است به‌گونه‌ای که بدون در نظرگرفتن ‌آن، معانی بسیاری از اشعار حافظ دریافت نمی‌شود. یکی از جلوه‌‌های زیبایی‌شناسی شعر حافظ، ایهام هنری آن است. دلایل‌ مختلفی از جمله روح عنادی و سرکش خواجه و مشرب عمیق انتقادی و افکار و عقاید سنت‌برانداز او باعث شده تا ...

در میان اروپاییان فرانسوی ها هم در شناساندن، و هم در پیروی از اندیشه و فرهنگ ایرانیان پیشگام بودند. از جمله فرانسویانی که از این سرچشمه نوشید، آندره ژید نویسنده ی مشهور است. او که از کودکی با مطالعه ی کتاب هزارویکشب با شرق آشنا شد، در جوانی با مطالعه ی ترجمه-های غزلیات حافظ و رباعیات خیام اثر مائده های زمینی را آفرید. مفاهیم مشترک کتاب مائده های زمینی با اندیشه های ایرانی، پژوهش گران را بر آن...

یک پرسش کهن از دیرباز، اندیشة پژوهشگران، ادیبان و انسانهای کنجکاو را به خود سرگرم داشته بوده است که: آیا می­شود شعر را به زبانی دیگر ترجمه کرد؟ چنین پیداست که تا نیمه دوم قرن دوم هجری، دانشمندان جهان در این باره، سخنی دانشورانه نگفته­اند. یکی از دانشمندان اسلامی سدة دوم و سوم هجری، نخستین بار درباره ترجمه و مسائل آن، گفت و گو کرده است. عمروبن بحرالجاحظ از مردم بصره، دانشمند بزرگی است که با کنج...

 در این مقاله به شیوه بهره ٠ جستن حافظ از شب قدر پرداخته شده، چه وی بهره هنری یا اندیشه ورزانه از این بن مایه ادبی برده است. نگارنده بر آن است که ذهن خوانندگان گرامی را به این نکته مهم معطوف دارد که شب قدر از دیدگا. حافظ، حال است نه قال. شب قدر قابلیت سالک است نه فاعلیت ممالک، شب قدر رامی دهند و کسب کردنی نیست. همچنین در این جستار وجه تسمیه شب قدر و شان نزول سوره قدر، زمان شب قدر از دیدگاه روای...

متن ها، موجوداتی زنده اند که در طول تاریخ با هم در ارتباط، داد و ستد و تعامل بوده و هستند. این ارتباط در قالب متنی، بینامتنی و فرامتنی است که بررسی و تعمّق در هر کدام از این نوع روابط، باعث گره گشایی و تحلیل متون می گردد. از یک نگاه، تحلیل بینامتنیت، در اثر یک شاعر یا نویسنده، تأثیرپذیری وی از شاعران و نویسندگان پیشین و نیز تلمیحات، اشارات تاریخی و آیات و احادیث به کار رفته در متن را بررسی می کن...

معمولاً تحلیل گران ادبیات تطبیقی دادوستدهای ادبی را در پژوهش های سنجشی کاملاً لمس می کنند، و به طور کلّی، این پژوهشگران، ارتباط با زبان های گوناگون و متون زبان مبدأ را ترجیح می دهند و در نتیجه گیری های ترجمه شده با دیدۀ تمسک و تردید می نگرند. در این میان، شاهد آن بوده ایم که شعرای پارسی سرای غالباً با متأثرشدن از زبانی دیگر، اندیشه های خود را در آن قالب و سبک می سرایند؛ و از آنجاکه زبان مورد توجه آ...