گلشن راز، اثر محمود شبستری، یکی از مهم‌ترین و موجزترین منظومه­های عرفانی است. این مثنوی که نزدیک  به هزار بیت در بحر هزج مسدس محذوف سروده­ شده، به سبب اهمیت بسیار و اختصارِ آن در ادبیات عرفانی، توجه شارحان را به خود جلب کرده و شروح بسیاری بر آن نوشته شده است؛ یکی از آنها شرح گلشن راز احمد بن موسی رشتی استادی، و از دانشوران قرن نهم و شاگرد شمس‌الدین مغربی بود. در این اثر که از ن...

شهر تبریز در بخشی از تاریخ سلسله ایلخانی و صفوی به عنوان پایتخت و در دورۀ قاجار به عنوان ولیعهد نشین به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین معماری در سطح کشور از اهمیت و جایگاه منحصر به فردی برخوردار بوده است که متأسفانه سوانح طبیعی و مصنوع اعم از زلزله های پی در پی و جنگ با کشورهای قدرتمند همسایه باعث زیرورو شدن ساختار این شهر گردیده و امروزه ابعاد شهر تبریز در دوره های مذکور، مخصوصا...

تاریخ‌نگاری فارسی عهد حاکمیت تیموریان، از چشمگیرترین جنبه‌های تمدنی ایران دورۀ پس از مغول به شمار می‌آید. تاکنون بسیاری از آثار و متون تاریخ‌نگاری این دوره، شناسائی شده و به چاپ رسیده است. پاره‌ای هم که مجال انتشار نیافته، از بخت پژوهش‌های محققان تاریخ و ادبیات برخوردار شده است. اما چنان که از محتوای متون این دوره برمی‌آید، در مورد برخی آثار این دوره تنها اشاراتی در متون برجای مانده که دلیل اهم...

زمان زندگی میرسیدعلی همدانی (۱۳۱۴-۱۳۸۶م.) با ایام پرآشوب انقراض دولتداری خان های مغول، خروج سربداران و آغاز دولتداری تیموریان مطابق می آید. در آن روزگار، زبان فارسی دری یا به اصطلاح امروزی، زبان فارسی تاجیکی در قسمت بزرگ سرزمین آسیا (آسیای مرکزی، آسیای خرد، آسیای غربی، آسیای شرقی و آسیای جنوبی) زبان عمومی بین المللی تلقی می شد و اقوام و ملیت های گوناگون از آن استفاده می کردند. این مقاله با اساس...

شاهرخ از پادشاهان تیموری به فرهنگ دوستی و هنرپروری شهرت داشت.38 سال سلطنت او (850-812 ) همراه بود از حمایت از دانشمندان، فرهنگ و هنر در هرات و خراسان و سمرقند. این پژوهش در جهت بررسی علل گسترش فرهنگ و هنر و رواج زبان فارسی ، با تیکه بر نقش وزرای دوره شاهرخ ، نوشته شده است . نقش وزرای ایرانی در جهت دادن به خواسته ها و علایق شاهرخ، قابل توجه ، تأمل و بررسی است. شیوه و ضوابط انتخاب وزیران در دوره...

در ادوار پیش از ساسانی، حکومت های عیلام، ماد، هخامنشی، سلوکی و اشکانی نیز در طول حیات خود به انجام آیین های دینی توجه می کردند که از جمله می توان به هدیه، نذر، قربانی و پیشکش به خدایان ومعابد اشاره کرد. در شاهنشاهی ساسانی نیز، که با ظهور اردشیر آغاز می شود، با رسمی شدن دین زردشتی در این سلسله، اموری دینی از جمله وقف و کارهای نیک که مورد تأیید و تأکید در این دین بوده، در دولت و جامعۀ ساسانی مورد...

با تأسیس حکومت ایلخانی در ایران، دگرگونی های چندی در زمینه های سیاسی و اجتماعی به وقوع پیوست که تا آن زمان بی سابقه بود. ایلخانان نامسلمان که اینک وارثان حکومت مسلمان و توسعه طلب خوارزمشاهیان شده بودند، فصل جدیدی در تحولات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی این سرزمین رقم زدند که آغاز نبرد بین اهل شمیشر و قلم بود، شیوه ای که ایرانیان در رویارویی با عناصر بیگانه همواره از آن بهره می جستند. ایلخانان در پرتو...

جلدهای چرمی قرآن، از میراث باارزش هنری- مذهبی می‌باشد. دوره تیموری یکی از مهم‌ترین دوره‌های هنری در ایران می‌باشد که هنر کتاب‌آرایی در آن به اوج شکوه خود رسیده است. این دوره هم‌زمان با دوره مملوکی در مصر می‌باشد که جلدهای چرمی قرآن‌های آن نیز بسیار نفیس و گران‌بها بودند. ارائه تصویر روشنی از جلدهای چرمی که به‌عنوان جلد قرآن کریم به‌کاررفته‌اند، آشکارکننده هنری است که در طول تاریخ توسط هنرمندان ...

مالیات ارضی یکی از مهمّ‌ترین اقسام مالیات و از اصلی‌ترین منابع درآمد حکومت‌های ایران در سده‌های میانه بوده‌است؛ به همین دلیل دیوانیان اهتمام ویژه به مساحی اراضی زیر کشت داشته‌اند. باتوجّه‌به اینکه شناخت آحاد پیمایش و اندازه‌گیری سطوح و مساحت می‌تواند شناخت ما را از وضعیت امور دیوانی و مملکت‌داری هر دوره افزایش دهد، پژوهش حاضر بر آن است که در ابتدا نسخة خطی مختصر در قواعد علم حساب و مساحت را که رس...