نقش شهر قم به عنوان مرجع تولید کننده دانش دینی در تحولات دوران معاصر ایران بسیار زیاد است. با توجه به پس زمینه های مذهبی شهر قم، شاهد رشد دو فرا روایت در فضای کالبدی این شهر هستیم. یکی فراروایت سنت گرایی دینی و دیگری فرا روایت اسلام سیاسی- انقلابی. هرچند در ابتدا فرا روایت سنت گرایی دینی بر فضای حوزه علمیه قم حاکم بود؛ اما بتدریج شاهد هژمونیک شدن روایت اسلام سیاسی- انقلابی نه تنها در فضای سیاسی...

زبان فارسی در آموزش دینی مسلمانان چین که به‌نام «آموزش مسجدی» شناخته می­شود، از جایگاه ویژه­ای برخودار است. قوم «هوی­هوی» یکی از اقوام مسلمان چین و در­حال­حاضر از مهم­ترین اقلیت­های قومی آن کشور محسوب می­شوند. از قرن دهم هجری به­بعد به دلیل شرایط خاص حاکم بر منطقه، اقلیت مسلمان «هوی‌هوی» در چین ارتباط تاریخی و فرهنگی خود را با سرزمین­های اسلامی از‌ دست دادند و از­این­رو ناگزیر شدند به­عنوان یک ...

نتیجه گیری : حضور عالمان دینی در دو گروه عالمان دینی ایرانی و سادات که غالباً مقامات صدر را در طور حکومت صفویه در اختیار داشتند و علمای مهاجر مخصوصاً علمای جبل عامل که غالباً مناصب « شیخ الاسلام » و قضاوت را بر عهده داشتند از نکات مهم تاریخ معاصر است مقام صدر در دستگاه حکومت صفوی عهده دار ریاست بر امور شرعیه بود و انتصاب شیخ الاسلامان و امامان جمعه با پیشنهاد وی صورت می گرفت و از طرف دیگر مشروعی...

تحلیل مبانی مشروعیت و نامشروعیت نهاد سلطنت از دیدگاه علمای عصر صفوی[1] حسین آبادیان[2] محمد بی‌طرفان[3] چکیده پیدایی حکومت صفوی به پشتوانه تشیع اثناعشری، زمینه‌هایی برای گسترش و رسمی شدن این مذهب در ایران فراهم آورد. دیدگاه علمای شیعه درباره حکومت در دوره غیبت در این دوره بسیار مهم بود؛ یعنی بحث مشروعیت سیاسی و دینی شاهان صفوی از مسائل کانونی اندیشه‌های علمای شیعه به شمار می‌رفت؛ چنان‌که به اع...

هر تحول سیاسی ـ اجتماعی، متضمن برآمدن صورت‌بندی‌های تازه‌ای از ایستارها و انگاره‌ها است. در جریان انقلاب مشروطیت ایران، نخبگان مذهبی جامعه، با مفاهیم و اصولی روبه‌رو شدند که شرایطی دیگرسان از فضای گفتمانی پیش از آن را برایشان تصویر می‌نمود. در رویارویی با این وضعیت، این علما در دو دسته، مشروطه و مشروعه‌خواه، در پی تفسیر و خوانش شرایط، و برساختن نظامی از معانی برآمدند. علمای عصر مشروطیت، متکلمین...

دوره حکومت کریم خان زند، آرامش و استقرار کوتاهی در ایام فترت پس از دولت صفویه محسوب می شود. وی گرایشات شیعی خود را به طور واضح نشان داد اما تلاشی هم در راستای احیای سازمان دینی دوره صفویه نکرد. در این دوره تا حدود زیادی اوضاع علمای شیعه بهبود یافت، شعائر و اماکن مذهبی مورد توجه و احترام زیادی قرار گرفتند. علمای شیعه با این که از موقعیت برتری نسبت به دوره افشاریه برخوردار شدند، باز هم فاقد قدرت ...

اندیشه مشروطه خواهی در یک روند تدریجی و تکاملی از غرب گرفته شد و با هماهنگی هایی که با بعضی باورهای فرهنگی ایرانی- اسلامی یافت در میان رهبران بسیج گر جنش مشروطه ، یعنی علما پذیرفته شد. در رویارویی اولیه با پدیده مشروطه خواهی ، اگرچه موضع برخی از روحانیت نسبت به این پدیده چندان آشکار نبود اما با شفاف تر شدن اهداف جنبش و نظام مشروطه، اختلاف نظر و شکافی در میان آنان به وجود آمد که به تدریج عمیق تر...

چکیده‏ اندیشه سیاسی شیعه، در عصر صفویه، در پرتو چه شرایط ذهنی و عینی شکل گرفت و باعث چه نوع مناسباتی میان علمای شیعه، به عنوان حاملان سیاست دینی و سلاطین صفوی، به عنوان عاملان نظم سلطانی شد؟ آنچه آمد پرسش اصلی رساله حاضر است. نخستین تلاشها در پاسخگویی به پرسش مذکور صرف یافتن نظریه‏ای در باب «معنا» شد. نگارنده در این بخش تلاش کرده است تا نظریه معنایی متخذ از اصول فقه شیعه ارائه کند. با توجه به ا...

مشعشعیان در قرن نهم هجری (845ق) حکومتی شیعی بر مبنای آموزه‏ها و تعالیم سید محمد بن فلاح در حویزه پایه‏ریزی کردند. سید مطلب مشعشعی نواده‏ی چهارم سید محمد فارغ از دغدغه‏های قدرت و حکومت و بی آنکه در فکر کسب قدرت باشد، امیری دانشمند و دانش‏پرور بود. او با فراخواندن علما به حویزه و تأسیس مدرسه‏ی علوم دینی در آن شهر موجبات تربیت نسل جدیدی از امرای مشعشعی گردید. فرزند او سید خلف و نواده‏ی او سید علی ...