حلّ تعارض اخلاقی، مستلزم تصمیم گیری است. از این رو، هرگونه شیوة پیشنهادی برای حلّ تعارض اخلاقی، در حیطه عقلانیت عملی می گنجد. عقلانیت عملی بر عقلانیت نظری مبتنی است. عقلانیت عملی و نظری، دو روی­کرد واقع گرو انه و ایده آل­گروانه را دارد. روی­کرد های ایده آل­ گروانه در عقلانیت نظری، درپی دستورعمل های معرفتی، یقین بمعنی الاخص را طلب می کنند و در عقلانیت عملی، بهترین انتخاب ممکن را خواهانند. با وجود ...

باوری مستحکم، عمیق و دیرپا در میان شهرسازان و برنامه ریزان وجود دارد که بر مبنای آن، رویه های معمول خویش را دنبال می کنند. این باور بر پیش فرضی تردیدناپذیر بنا شده و آن همراهی تاریخی عمل و نظر شهرسازی با عقلانیت است. علاوه بر این، به نظر می رسد شهرسازان در بیشتر اوقات برای نشان دادن صحت دعاوی خویش به مفهوم عقلانیت متوسل می شوند. ظاهراً این موضوع نقشی اساسی در شهرسازی ایفا می کند و به این ترتیب، ...

این نوشتار به بررسی انتقادی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن از منظر حکمت متعالیه و دلالت های آن بر علوم اجتماعی می پردازد. به این منظور مبانی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن مورد بررسی قرار می گیرد. سپس به طرح عقلانیت سه لایه و مراتبی وی درباره عقلانیت پرداخته می شود. پایین ترین لایه از عقلانیت، عقلانیت مجرداست که ضمن تعریف و پی گیری تاریخی این عقلانیت در یونان و روزگار جدید به طرح محدودیت های منطقی، فلس...

تحولات موثر و بنیانی که از سده چهاردهم در غرب به وجود آمده بود ، منجر به تجدد(مدرنیته) آن دیار گردید. با تغییر جهان بینی و رشد بینش اومانیستی ، نگرش اروپائیان نسبت به جهان و انسان تغییر کرد. آئین و مذهب جدیدی (پروتستان) که ظهور کرد با نگرش نوین متناسب بود. با ایجاد فلسفه سیاسی و عقلانیت جدید(نقاد) دولت مدرن شکل گرفت و در پی آن ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اروپا متحول گشت و سرگذشتی یافت که نت...

مک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیت نیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرایی و منظرگرایی مطرح می کند و از سوی دیگر روی خوشی به عق لگرایی مرسوم نشاننمی دهد. چنین موضعی او را در حالتی برزخی قرار م یدهد. ح...

عقلانیت باور دینی یکی از مهم ترین مباحث فلسفۀ دین است که پنج رویکرد معرفت شناسانۀ متفاوت را در بر می گیرد. تا همین اواخر، دلیل گرایی رویکرد غالب در حوزۀ عقلانیت باورهای دینی بود و نماد عقل گرایی حداکثری به شمار می رفت. اما معرفت شناسی اصلاح شده مکتب نوظهوری است که در مقابل دلیل گرایی قرار گرفته، عقلانیت را بی جا و بی مورد دانسته و معتقد است که اعتقادات دینی شاید کاملاً موجه و معقول باشند، حتی اگ...

یکی از مفاهیم اجتماعی و فلسفی رایج در عصر جدید، مفهوم عقلانیت ابزاری است که تفاوت های مهمی با انواع عقل دارد و رواج آن به پیدایش سازمان های عقلانی یا همان نهادهای بوروکراتیک معاصر انجامیده است. مزایا و معایب غلبه ی عقلانیت ابزاری در جهان معاصر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و هنرمندان معاصر بوده است و هریک کوشیده اند نسبت به این نوع از عقلانیت موضع گیری کنند. این تلاش ها به واکاوی بیشترِ زیستن د...

 چه رابطه ای میان عقلانیت شیعی و عقلانیت ارتباطی می توان برگزار کرد که از یک سو پویایی تاریخی عقلانیت شیعی در شرایط سلطه عقلانیت مدرن بر جهان امروز تضمین گردد و از سوی دیگر چنین عقلانیتی با حفظ استقلال دینی خود بتواند در تعامل با عقلانیت های  تاریخی غیر دینی قرار گیرد.  به طور خاص دغدغه پژوهش این است که نتایج سازنده سیاسی هماهنگی عقلانیت شیعی با عقلانیت ارتباطی را مورد بحث قرار دهد. طی چندین گف...

در نیمه دوم قرن گذشته اغلب جوامع شاهد شروع پدیده ای بنام ترافیک شهری در خود بوده اند که علت رخداد چنین پدیده ای عبور تعداد زیادی خودرو در زمان یکسان از یک زیر ساخت حمل و نقلی یکسان می باشد. پدیده ترافیک شهری دارای پیامدهای اقتصادی و محیط زیستی کاملاً شناخته شده ای از جمله آلودگی هوا، کاهش در سرعت، افزایش زمان سفر، افزایش مصرف سوخت و حتی افزایش تصادفات می باشد. یکی از راه های اقتصادی برای مدیریت ...