هر تحقیق تاریخی، چه در حوزۀ جامعه‌شناسی تاریخی و چه در دیگر عرصه‌های علوم انسانی، ناگزیر است که به برخی پرسش‌ها و مفروضاتی بیندیشد که پنداشت‌های فلسفی و روش‌شناختی اثر را شکل می‌دهند. پیش‌فرض‌هایی که براساس آن‌ها، روایت تاریخی ارائه و تحلیل می‌شود. ازجمله افرادی که بخش عمده‌ای از آثارش را به‌صورت تحقیقاتی تاریخی عرضه کرد، میشل فوکو متفکر و فیلسوف فرانسوی است. مقالۀ حاضر شامل نکات مختصری است درب...

به موقع بودن اطلاعات به عنوان یکی از اجزای مربوط بودن، از عناصر ویژگی های کیفی اطلاعات در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره 2 و همچنین به عنوان یکی از محدودیتهای ویژگی های کیفی اطلاعات در چارچوب نظری ایران، نشان دهنده اهمیت وافر دستیابی به اطلاعات و گزارشات مالی در بازه زمانی مناسب است. تأخیر در زمان صدور گزارش حسابرسی به منزله قصور در ارائه اطلاعات به موقع و کاهش کیفیت اطلاعات گزارش شده است. د...

انسان ملاصدرا افزون بر دو حرکت وجودی اضطراری و حرکت وجودی ارادی، برخوردار از تحولی تاریخی است، یعنی در دوره های تاریخی متفاوت، با انواعی از انسانها روبرو هستیم، نه نوع واحدی از انسان. ملاصدرا تحول تاریخی انسان را متأثر از تعالیم دینی، طرح کرده است که براساس روش شناسی ملاصدرا و نگاه عرفانی او می توان تحول یاد شده را تبیین نمود؛ تاریخ انسانی نزد ملاصدرا از حس آغاز شده و به مثال، توهم، عقل و مقام ...

تعارض گزارش های آماری در بررسی‎های تاریخی، یکی از مسائل دانش تاریخ و به ویژه تاریخ‎نگاری است. این مسئله زمانی اهمیت خواهد یافت که گزارش های آماری فراوانی از یک رویداد در دسترس باشد. درباره حادثه کربلا، گزارش های آماری فراوانی در منابع یافت می شود. یکی از این گزارش ها، شمار زخم‎های امام حسین علیه السلام است. براساس استقرای نویسنده، حدود چهارده گزارش آماری در این زمینه ثبت شده است که سازگاری آنها...

نحوه نگرش صاحبان فکر و اندیشه به شخصیتهای تاریخی، به نوعی نشان دهنده چارچوب تفکر و دستگاه فکری و در واقع بیانگر جنهان بینی و هستی شناسی آنان است. در این مقاله نویسنده، به مقایسه "دیدگاه مو لوی درباره معاویه " با معارف قرآنی و روائی ثبت شده در منابع معتبر و نقد دیدگاه شاعر منظومه بزرگ تصوف در این زمینه می پردازد. البته تفصیل این بحث همراه با مباحث تاریخی بسیار در طرح پژوهشی نگارنده ذیل عنوان "سی...

رشد و تکامل تاریخ نگاری در اسلام مرهون تلاش و جدیت مورخان در مناطق مختلف اسلامی بود و در این میان تاریخ نگاران عراقی نقش مهم هم در مراحل شکل گیری تاریخ نگاری و هم تکامل شیوه های آن داشتند. ابومخنف ازدی یکی از بزرگترین مورخان عراق در قرن دوم هجری است او از موقعیت برتر قبیله ازد و خاندان مخنف بهره ور بود و با اهتمام فراوان و واقع نگری به ثبت و ضبط رویدادهای تاریخی بخصوص درباره عراقیان و شیعیان و ...

یکی از فرق اسلامی که در حیات هزار و سیصد ساله خود اهتمامی ویژه به تاریخنگاری مبذول داشته فرقه اباضیه است که در تحقیقات اسلام شناسی ، این بعد از حیات فرهنگی آنان کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. آثار اباضی نه تنها در مطالعه تاریخ این فرقه اساسی ترین منابع محسوب می گردند ، بلکه در مطالعات عمومی تاریخ اسلام در نواحی شبه جزیره و عراق در مشرق ، بخش هایی از شمال و شرق آفریقا در مغرب ، و حتی برخی نواح...

بُعد سوگوارانه واقعه کربلا، یکی از مهم ترین و ملموس ترین ابعاد این واقعه است و کیفیت حضور و نقش آفرینی برخی از نوجوانان حاضر در این رخداد، مانند «علی اکبر»، که بازخوانیِ روایت شهادت آنان در گذر زمان صور گوناگونی به خود دیده، از جمله آشکارترین جلوه های سرشت سوگوارانه آن بوده است. به عبارت دیگر، حضور پررنگ عنصر عاطفه در گزارش واقعه کربلا به ویژه در بخشی که به جوانان و نوجوانان مربوط می شود، انواعی ...