آثار هیئت از مهم ترین آثار نجومی نوشته شده در دوران اسلامی هستند. بسیاریِ این آثار، همچنین مشابهت موضوعاتی که در آنها عنوان می شود دلیلی بر این مدعاست که می توان آنها را در قالب یک سنت نگارشی از دیگر آثار نجوم متمایز کرد. هر چند درباره اینکه هیئت نویسی از چه زمانی نزد دانشمندان اسلامی آغاز شده است نمی توان به طور قطع سخن گفت اما با تکیه بر دو اثر گیهان شناخت نوشته قطان مروزی (به زبان فارسی) که ا...

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

همواره گرایش های فکری در عالم اسلام به دو قسم عمده گرایش های عقلی و نقلی تقسیم می شود. پیروان گرایش های نقلی، گروه های ظاهرگرایی چون اشاعره،مشبهه، مجبره و ... می باشند. در حالی که پیروان گرایش های عقل گرایانه را گروه هایی چون شیعه و معتزله تشکیل می دادند گذشته از نزاع تاریخی بر سر به کارگیری عقل یا نقل در فهم متون دینی در عالم اسلام،مسئله دیگر اختلاف گروه های عقل گرا در تفسیر گزاره های دینی بود...

چکیده تکلم یکی از اوصاف خداوند است، در اتصاف خدوند به تکلم همه اتفاق نظر دارند، ولی در کیفیت اتصاف اختلاف وجود دارد، اختلاف نظردر میان معتزله واشاعره وحکماء است، قاضی عبدالجبارمعتزلی قائل است به اینکه کلام خداوند عبارت است از: اصوات و حروف که خداوند ایجاد می کند و قائم به ذات او نیست. این همان کلام لفظی است که مورد اتفاق همگان است. بحث در این است که آیا قسم دیگری وجود دارد؟ فخررازیِ اشعری، مع...

به استناد آیات و روایات، تأویل راهی برای دستیابی به حقایق متن مقدس و عبور از ظواهر الفاظ برای نیل به حقایق آیات است. در این عرصه، هر یک از فرقه های اسلامی به بحث و تدقیق در این زمینه پرداخته و به گونه ای به ارائه تأویل صحیح همت گماشته اند. نوشتار حاضر به بررسی تأویل از دیدگاه دو دانشمند نام آور از فرقه های اسلامی عقل گرا (شیعه و معتزله)، یعنی ملاصدرا و قاضی عبدالجبار همدانی می پردازد. صدرالمتأل...

جیوه و ترکیبات آلی آن سمی ترین ماده برای اکوسیستم های آبی هستند. سمیت، پایداری و تجمع زیستی جیوه به فرم شیمیایی جیوه بستگی دارد. تعیین جیوه کل و معدنی اطلاعات کافی و مناسبی را در باره اثرات جیوه بر محیط زیست فراهم نمی کند. مطالعه حاضر توزیع و تجمع جیوه کل و جیوه آلی و نسبت حیوه آلی به جیوه کل را در بافت های مختلف دو گونه از مهمترین پرندگان مهاجر و مقیم در تالاب بین المللی حرا بررسی می کند. در ا...

چکیده: زبان دین یکی از موضوعات مهم در حوزه ی فلسفه دین است. از آن جا که این بحث به معناشناسی صفات الهی مربوط می شود، برای مومنان از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا معقول بودن گزاره های ناظر به خداوند، در گرو معناداری آن ها است. ما درپایان نامه حاضر، به بررسی دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی و ویلیام پی. آلستون می پردازیم. این دو متفکر با وجود این که به دو فضای فکری متفاوت تعلق دارند و به لحاظ زمانی...

شهودگروی اخلاقی مکتبی در فلسفه‌ی اخلاق است که در قرن بیستم ظهور یافت و نظرهای بسیاری را به خود جلب نمود. آرای متفکران این مکتب را می‌توان به سه مدعای اصلی عینیت حقایق اخلاقی، وجود مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی پایه و شرط بودن بلوغ عقلی برای فهم بداهت حقایق پایه‌ی اخلاقی فروکاست. قاضی عبدالجبار همدانی، متکلم و فقیه بزرگ معتزلی، در جای جای کتب کلامی خود، مباحثی فرااخلاقی را مطرح کرده که بسیار با نظره...

شکاکیت به عنوان رویکردی همیشگی در تفکر بشر مورد توجه قاضی عبدالجبار معتزلی نیز بوده است‌. او به نقد شکاکیت فراگیر و حیطه‌ای پرداخته و سعی کرده به اشکالات سوفسطاییان‌، ذهنیت‌گرایان‌، منکران معرفت عقلی و منکران متواترات پاسخ دهد‌. در مواجهه با سوفسطاییان ضمن ناصواب دانستن رویکرد ابوعلی جبایی و بلخی در برخورد با آن‌ها‌‌، روش استاد خویش ابوهاشم مبنی بر عدم بحث را پیش گرفته و راهکار را تنبّه و توجه د...