پژوهش‌گران ادبی غالباً در مورد انسجام و پیوستگیِ میان ابیات غزل حافظ اختلاف عقیده دارند: گروهی به‌طور ضمنی غزل حافظ را فاقد انسجام دانسته‌اند و، ویژگیِ اصلی غزل حافظ را گسسته¬نمایی و به‌عبارتی نداشتن انسجام و ارتباط معنایی در محور عمودی غزل بیان کرده¬اند. در مقابل، گروه دیگری از محقّقان به وجود ارتباط میان ابیات و در نتیجه انسجام در غزل حافظ معتقد هستند. در مقاله حاضر با استفاده از نظریه تکامل¬یافت...

برپایه رویکرد بلاغت جدید و بهره گیری از نظریّه امپسن در باب ابهام، نباید ابهام در کلمه و کلام حافظ را پیش فرضی صرفاً هنری تلقّی کرد، بلکه وقایع شگفت قرن هشتم حافظ را ناگزیر ساخته است تا از روی درایت و فهم موقعیّت، ترفند ابهام را هم در بُعد هنری و هم در بُعد عقلانی در غزل هایش به کار گیرد. اصولاً مقوله ابهام در غزل های حافظ مکث و سکوت معنادار و اندیشمندانه ای است که وی آگاهانه بدان دست یافته و آگاهانه ...

هدف این تحقیق بررسی اثربخشی طرح های ارزیابی درونی اجرا شده در دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری تحقیق، مجریان طرح های ارزیابی درونی اجرا شده تا سال 1388، رؤسای گروه ها و دانشکده های دست اندرکار و ابزار تحقیق پرسشنامه ی محقق ساخته بود. نتایج نشان داد که نگرش پاسخگویان نسبت به کیفیت برخی از شاخص های حوزه درون داد، شامل قابل فهم و عملیاتی بودن اهداف و فلسفه انجام ارزیابی درونی، ضرورت و اهمیت انجام ار...

بحث پیرامون نگاه فلسفی-کلامی حافظ به مقولاتی چون تقدیر ازلی، جبر، اختیار و ارادۀ انسان، پردامنه و مناقشهبرانگیز است. منظور از جبر و تقدیر، تحقّق تخلّفناپذیر و از پیش تعیین شدۀ حوادث، افعال و آیندۀ انسانها بر اثر قوانین ضروری و گریزناپذیر علّت و معلول حاکم بر عالَم، یا مطابق ارادۀ پیشین و تغییرناپذیر خداوند است. از طرف دیگر، به نظر میرسد که دستکم بخشی از عواملِ تعیینکنندۀ افکار، احوال، و اعمال انسان،...

«نقطه» و «دور» (دایره) به‌عنوان دو نماد اصلی در هستی‌شناسی و فرم زبانیِ ادبیات عرفانیِ عصر حافظ حضور داشت‌هاست. نقطه به‌منزلۀ وحدت (ذات حق/ انسان کامل) و دایره به‌مثابۀ کثرت (عوالم معنا و شهود) معانی پایه‌ای این دو نماد هستند که قابلیت بازتعریف مفاهیم جزئی‌تری را مطابق با متن عرفانی در خود فراهم کرده‌اند: «طرح آفرینش کائنات»، «استمرار حضور، نظارت و جذبیت پی‌درپی حق» و «سیر سلوک سالک». حافظ این دو...

فال‌خوانی از دیوان حافظ به عنوان یک رفتار خاص اجتماعی است که در دانش عامیانه یا فولکلور قابل طرح و بررسی است. این سنت اجتماعی در زمان ها و مکان های مختلف به شکل های متفاوتی جلوه‌گر شده است که در همة موارد حکایت از نیاز انسان به دانستن آیندة مبهم خود دارد. تفال به دیوان حافظ به مثابه یک عنصر فرهنگی نقش مهمی ‌در تلطیف روان فردی و اجتماعی ایفا می‌کند و در واقع از جمله اندوخته‌ها و امکانات و نهادها...

رساله حاضر پنجاه غزل منتخب از دیوان خواجه شیراز را از نظر آوایی، دستوری و معنایی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است . این بررسی نشان داده است که در اشعار حافظ نسبت هجاهای کوتاه به هجاهای بلند تقریبا دوبرابر است . استفاده از هجاهای کوتاه یکی از دلایل روانی اشعار حافظ است . در بررسی خوشه های همخوانی مشاهده شد که چهار خوشه دو همخوانی سایشی - انفجاری، غنه - انفجاری، روان - انفجاری و سایشی - روان دارا...

حافظ از تکرار معنی برخلاف تکرار لفظ در سطح بیت، ابایی نداشته‌است؛ شاهد ما در اثبات این ادعا، استفادۀ او از واژگان و عبارات مترادف است. ریزبینی و نکته‌سنجی حافظ در توجه به اختلاف‌های معنایی واژگان مترادف مثال‌زدنی است. وی علاوه‌بر هم‌معنایی و ترادف، به اختلاف‌ها و حتی گاه تضاد‌های معنایی این واژگان به‌ظاهر مترادف نظر داشته‌ و هر واژه را در بافت معنایی مناسب به ‌کار گرفته‌است. نکتۀ قابل‌توجه دیگر...

بحث پیرامون نگاه فلسفی-کلامی حافظ به مقولاتی چون تقدیر ازلی، جبر، اختیار و ارادۀ انسان، پردامنه و مناقشهبرانگیز است. منظور از جبر و تقدیر، تحقّق تخلّفناپذیر و از پیش تعیین شدۀ حوادث، افعال و آیندۀ انسانها بر اثر قوانین ضروری و گریزناپذیر علّت و معلول حاکم بر عالَم، یا مطابق ارادۀ پیشین و تغییرناپذیر خداوند است. از طرف دیگر، به نظر میرسد که دستکم بخشی از عواملِ تعیینکنندۀ افکار، احوال، و اعمال انسان،...

آلمانی ها قبل از کشورهای دیگر اروپایی با حافظ آشنا شدند. آدام اولئاریوس مترجم اولین هیأتی بود که از آلمان به ایران آمد. او در سفرنامه اش، اطلاعاتی از ادبیات ایران به دست داد، که سبب آشنایی شارل رویچکی با حافظ و ترجمه چند غزل از او به زبان لاتین و آلمانی گردید. اولین ترجمه کامل دیوان حافظ توسط فون هامر در سال 1812 به انجام رسید. گوته از این ترجمه بهره برد و دیوان غربی شرقی خود را سرود.  پس از او...