موضوع اساسی در این مقاله فراهنجاری نحوی در دیوان شمس است که شگفتی و تنوعِ خاصّی به غزل­های وی می­بخشد. نگارنده، پس از پرداختن به موضوعاتِ آشنایی­زدایی و برجسته­سازی به­عنوان مباحث مقدّماتی، مقاله را با تأکید بر مشخّصه­هایی چون: تطبیق صفت با موصوف، عدم مطابقت نهاد با فاعل، ایجاد پرش ضمیر، گسترش دادنِ جزء اوّل فعل و نیز با طرح مؤلّفه­هایی نظیرِ قلب نحوی، مطابقه­ی فاعلی، چینش واژگانی، استعمال هنریِ فعل­های ...

ساخت غیرشخصی ساختی متفاوت از ساخت متعارفِ جمله در زبان فارسی است؛ راهی دیگر برای بیان گزاره در این زبان؛ و البته تنها گزاره هایی خاص: گزاره هایی که شرکت کننده ای با نقش معناییِ تجربه گر دارند. برخی از نمونه های ساخت غیرشخصی در فارسی کلاسیک و فارسی امروز معادل هایی دارند که در آن ها تجربه گر، در جایگاه متممِ حرف اضافه های بر، به یا برای ظاهر می شود. بنا بر این مشاهده، این فرضیه شکل می گیرد که تجربه...

ملاصدرا با این تلقی که کلام: انشاء چیزی است که بر ضمیر و نهان متکلم دلالت می کند، اظهار می دارد که کلام الهی شامل موجودات و افعال خداوند می شود؛ پس اطلاق کلمه و کلام برجهان آفرینش صحیح است و خداوند هم به این اعتبار متکلم است. صدرالمتالهین، مراتب سه گانه کلام الهی را تبیین و بر این نظر است که کلام اعلی، عالم امر؛ کلام اوسط، عالم نفس و کلام نازل، عالم تشریع است. از نظرگاه صدرایی، اما می توان هر ک...

مطالعه ویژگی های زبانی، توانایی ادراکی و بیانی افراد کم توان ذهنی و مقایسه آن ها به منظور بررسی تفاوت های زبانی این گروه با افراد عادی از دیر باز مورد توجه جوامع علمی بوده است. با توجه به توانایی دانش آموزان کم توان ذهنی "آموزش پذیر" در سوادآموزی و فراگیری مهارت های زندگی توجه به آموزش این افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سال های اخیر مطالعات بسیاری با رویکرد نقش گرایی در زمینه ویژگی های ...

این نوشتار در پنج جزء اول قرآن به بررسی عبارات و معانی محذوف می‌پردازد که باید برای فهم دقیق معنی آیه در ترجمه لحاظ گردند. ترجمه عبارات و معانی محذوف در ترجمه های قرآن به سه بخش قابل تقسیم است:  بخش اول عبارات و معانی محذوفی که اگر توضیح داده نشود، معنا فهمیده شده و خللی در معنی ایجاد نمی‌شود. بخش دوم عبارات و معانی محذوفی هستند که اگر توضیح داده نشود، ارتباط قطع نمی‌گردد ولی فهم و بلاغت مطلب ...

در این مقاله به تبیین دو مشخصة بارز زبان­های ضمیرانداز یعنی فقدان فاعل واژگانی و جابه­جایی آزادانةفاعل و فعل در زبان فارسی بر اساس پادتقارن پویا می­پردازیم.این دو ویژگی محصول جانبی نقطة تقارن هستند. ضمیر فاعلی پنهان ضمیری ضعیف و یک گروه حرف تعریف است که پس از ادغام با گروه فعلی و تشکیل نقطةتقارن در صورت آوایی حذف می­گردد. این امر توجیه­گر ضمیراندازی است. جایگاه اصلی فاعل در ساخت­های متعدی و غیر...

در مقالۀ حاضر می­کوشیم بدون خدشه وارد کردن به جهانی­های اشاره شده در برنامۀ کمینگی و صرفاً با استفاده از پارامترهای زبانی ساخت ارتقایی را در زبان فارسی تبیین کنیم و نشان می­دهیم در این زبان نیز همانند دیگر زبان­های ضمیرانداز ثابت نوع خاصی از ساخت ارتقایی تحت عنوان بیش ارتقاء امکان­پذیر است که به موجب آن گروه اسمی فاعلی حتی پس از مطابقه با هستۀ زمانی فای کامل در بند درونه می‌تواند به جایگاه موضوع...

زبانشناسی کارکردگرا، با تحلیل عناصر بافتی و تکیه بر رویکردی کاربردبنیاد (usage-based)، به تحلیل زبان می پردازد. تبیین معناشناختی-کاربردشناختی دو نقش ترکیبیِ فاعل؛ به عنوان مقصود اصلی نمای نقشی جمله، و مفعول؛ به عنوان مقصود ثانویه جمله، بر اساس این رویکرد، موضوع پژوهش حاضر است. نگارنده تلاش دارد، تا با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مفاهیم کاربردشناختی و معناشناختیِ نحو کاربردیِ (FG) سیمون دیک، به تح...

سوگندها و شرطها بخش عظیمی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند . جملات سوگند و شرط از اجزایی جدا ناپذیرهمچون مقسم به ومقسم له و شرط و جواب شرط تشکیل شده اند . که بدون هم معنای کاملی ندارند . این دو جزء در اکثر آیات به زیبایی بیان شده است . و در برخی موارد یک جزء آن در تقدیر است و خواننده می تواند با تفکر و تدبر بیشتری آن را در یابد یا جمله های گوناگونی را با معانی مختلف به جای محذوف در نظر ...

حذف به قرینه و مطالعه و بررسی در عملکرد آن به مواردی مربوط می شود گه یک سازه بنا بر دلایل کارکردی، معنایی ویا ساختاری و با توجه به قرینه های سازه ای محذوف می گردد. سخن کاوان و کاربردگرایان حذف سازه ها را در قالب بافت قابل توجیه می دانند و به دنبال آن هستند که علت حذف آن را به شیوه ای توصیف کنند. دستور نویسان سنت گرا نیز به تجزیه و تحلیل سطحی از عناصر محذوف می پردازند و «درک» را عامل اساسی در حش...