در این نوشتار سعی بر آن است که نمودهای تغییریافتۀ کهن الگوی مام مِهین(1) در شعر حافظ ردیابی شود. نمودهایی که بعد از متلاشی شدن شخصیت یگانۀ این عنصر مادینه قدرتمند، ابتدا در قالب خدابانوها به زندگی خود ادامه داد و سپس به ضمیر ناخودآگاه انسان منتقل شد و دوباره از طریق هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. این جست وجو می­تواند پاسخی برای این پرسش­ها بیابد که آیا می­توان گفت حافظ جزو آن دسته از شاعران...

از دلخوشیها و سرگرمیهای همیشگی مردم ایران که عموماً اهل هنر و ادب هستند جمع آوری و گلچین اشعار شاعران و ترتیب سفینه های شعر از قدیمیترین زمان تاکنون بوده است. ایرانیان به واسطه دارا بودن ذوق طبیعی و استعداد سرشار در شعر و شاعری همواره علاقه مند و دلبسته سخن منظوم بوده اند و آنچه را می خواسته اند و آرزو داشته اند از دریچه چشم شاعر و سخن زرین او دیده و شنیده اند و کعبه آمال خود را در شعر خلاصه کرد...

تفسیر و تحلیل شعر، فرآیندی است که تنها با بررسی زبانی و بلاغی و یا در چارچوب یک نظریّة ادبی به صورت مجزّا نمی‌توان به فهم جامع و حداکثری از آن دست یافت. تفسیر و تحلیل شعر، زمانی دشوارتر می‎شود که با شعری ناب و هنرمندانه روبه‌رو می‎شویم. در مواجهه با چنین شعری، ابهام هنری موجود در نظام معنایی- ساختاری شعر، افق فهم خوانندة مفّسر را با دشواری خوانش و ارائة تحلیلی منسجم رو به‌رو می‎کند. برای تحلیل دقی...

سیّدِ حِمیَری، یکی از شاعران برجستۀ شیعی است که شعر خود را در خدمت نشر مفاهیم دینی و تبیین فضایل اهل بیت(ع) و دفاع از ایشان قرار داده است. سیّدِ حِمیَری، از آن دسته شاعران نیست که گوهر شاعری خود را یکسره در دامان تشبیه‌پردازی‌ها و تصویر‌سازی‌های دورودراز بریزد و تصاویر غیرمعمول و رنگارنگ دور از ذهن خلق کند، بی‌آنکه این تصاویر، محتوای چشمگیری داشته باشند. به‌نظم‌کشیدن عقاید ناب و ریشه‌دار شیعی، چنان بر ...

بحث اندیشه در شعر از موضوعات مناقشه‌­آمیز است؛ تقابل دو نوع نگاه که یکی اندیشه را محور شعر می‌داند و دیگری آن را کاملاً نفی می‌کند، دو دیدگاه فکری متقابل را در این مورد سبب شده است. دیدگاه نخست، که از آنِ طرفداران شعر ناب است، اندیشه را نوعی تجربه می‌داند که خارج از فضای هنر وجود دارد و بنابراین عنصری هنری نیست؛ اما دیدگاه دوم بر آن است که شعر نمی‌تواند فاقد اندیشه و محتوا باشد. این جستار ب...