نگارگری ایرانی در دامان هنر کتاب¬آرایی پا گرفت و مبادی آن نیز به ایرانِ پیش از اسلام باز می¬گردد. این هنر عرصه-ی ظهور تعالیم اسلامی و متعاقب آن باورهای عارفانه و صوفی¬گرانه بوده است و منابع الهام آن ادبیات فارسی، به ویژه-ی بخش اساطیری شاهنامه¬ی فردوسی است؛ به عبارتی دیگر نگارگری ایرانی بیانِ تصویریِ ادبیات فارسی است. برای هر پژوهش¬گر و بیننده¬ای که در رویارویی با دنیای نگاره¬های ایرانی قرار می¬گیر...

این مقاله، پژوهشی بینارشته ای در قلمرو هنر نگارگری و  ادبیات تطبیقی است. نقد کهن­الگویی (archetype)،  رویکردی تلفیقی و میان­رشته ای است که بر پایة مطالعات علومی چون روان­شناسی، انسان شناسی، تاریخ ادیان و تاریخ تمدن، به تحلیل متون می­پردازد. در این جستار با این دیدگاه، به تطابق نبرد خیر و شر و نمودهای آن درکهن الگوها، با تمرکز بر "شاهنامة فردوسی" و "خاوران­نامه­ی ابن حسام خوسفی" پرداخته شده­است....

یکی از منابع اصلی نقاشی ایرانی کتب ادبی بوده و از همه انواع ادبی مانند غنایی، حماسی، مذهبی و... در آثار نقاشی به کارگرفته شده است. از آن جا ادبیات حماسی و به ویژه شاهنامه فردوسی که به شرح دلاوری پادشاهان و قهرمانان ملی و ه مچنینمردم ایران پرداخته، بیش از انواع دیگر ادبی مورد توجه بوده است و در دوره های مختلف، هنرمندان ایرانی از مضامین این کتابارزشمند که یکی از ارکان اصلی ادبیات ایران را تشکیل م...

طبق نظریۀ بیش­متنیّت ژنت، شاهنامه یک پیش­متن است و نگاره­های شاهنامه که بر مبنای آن تولید شده و برای روایت متنیِ شاهنامه یک روایت تصویری خلق کرده­است، بیش­متن به­شمار می­آید. حال پرسش این است که بیش­متن نگاره­ها در چه مواردی مطابق با پیش­متن شاهنامه بوده و در چه مواردی دچار تراگونی و تغییر شده­است؟ برای پاسخ به این پرسش به خوانش تطبیقی و بینانشانه­ای متن و تصویر می­پردازیم. به این منظور روایت «گذ...

چکیده این تحقیق به منظور تحلیل آرای سید حسین نصر و هم اندیشان وی در مورد هنر انجام پذیرفته است. از آنجایی که آنها با مکتب سنت گرا شناخته می شوند، توضیحات مختصری درباره ی سنت و مکتب سنت گرایی نیز ارائه شده است. همچنین، به بیان تقسیمات و توضیحاتی که نصر از هنر ارائه می دهد، اعم از هنر سنتی و قدسی نیز پرداخته و سعی شده است تا با نگرشی متکی بر نظریات و تقسیم بندی وی از هنر، به تحلیل نگاره های ارزش...

شاهنامه بایسنغری یکی از شاهکارهای مکتب هرات در سال 832 ه. ق در کارگاه کتابخانه سلطنتی بایسنغر بهادرخان از حاکمان تیموری استنساخ و آفریده شده است. این نسخه که تا به حال 600 سال از عمر آن گذشته است به طور کامل در کتابخانه کاخ گلستان نگه داری می شود و از قدیمی ترین نسخ مصور و کامل موجود در ایران است . در این نوشتار بنا بر این است که نگاره های کم شمار اما چشم گیر و افسون کننده این نسخه ازحیث عناص...

شاهنامه بزرگ مغولی، نخستین نسخه شاهنامه سلطنتی به دست آمده در تاریخ نقاشی ایران است که توسط دلال بلژیکی «جرج دموت»، برگ برگ شده است. این نسخه از جهات بسیاری همچون اندازه بزرگ، تأثیرات خارجی و جنبه تاریخی حائز اهمیت است. تحقیق حاضر کوشیده است به ویژگی های منحصر به فرد این نسخه ارزشمند بپردازد و به سولاتی همچون ویژگی های نگارگری شاهنامه بزرگ مغولی چیست؟ و تأثیرات هنر چین و بیزانس در این نسخه به ...

چکیده فلاسفه مسلمان قائل به وجود سه عالم عقل، خیال و ماده هستند و برای هر یک، احکامی برمی شمرند. نگارگران ایرانی نیز در آثار خود به عالمی غیر از عالم مادی نظر دارند. بررسی احکام مربوط به هر عالم و تبیین احکامی که نگارگر ایرانی در ساخت اثرش منعکس می کند، به شناخت بیشتر در مورد جایگاه نگارگری ایرانی و سهم دنیای مورد نظر نگارگر در آثارش کمک می کند. در این پژوهش جایگاه خیال به عنوان یک عالم و قوه ...

پیشرفت سریع و تحول نوین نگارگری ایران که منجر به شکوفایی آن در سده نهم و دهم ه.ق گردید سبب شد که مقارن با دوران حکومت تیموریان و سالهای اوج اقتدار صفویان در ایران برترین نسخ خطی شعر فارسی در کارگاههای سلطنتی و به همت و یاری برجسته ترین هنرمندان سراسر کشور آفریده شوند. نفوذ عناصر نقاشی چینی به هنر نگارگری ایران در آغاز این دوره، نگرشی شاعرانه از طبیعت ، درکی تازه از مفهوم فضای معنوی و بلندپروازی...

تحول در هنر ایران باعث آفرینش نسخ خطی متفاوت دردوران مختلف از جمله دوره صفویه گردیده است. در این راستا به سبب وجود رابطه بین ادبیات و نگارگری شاهد نسخی هستیم که در آن ها مجموعه های شعری به تصویر کشیده شده است . از جمله اشعاری که مورد توجه قرار گرفته شاهنامه فردوسی است . شاهنامه طهماسبی ازجمله شاهکارهای نگارگران دوره صفویه است که در این پژوهش به بررسی برخی از نگاره های دوره یاد شده پرداخته ایم ....