مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون‌بر آشنایی با فرهنگ‌ها در سلسله‌ها و ادوار مختلف، تداوم تأثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می‌سازد. شیوه‌های ساخت و تزیین (به‌ویژه درخصوص نقوش به‌عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه‌ها) بارزترین اسناد تداوم تأثیرات در این اشیا هستند. در مقالۀ پیش رو با مطالعه و مقایسۀ تعدادی از سفالینه‌های صفوی و قاجار تأثیرات شیوه‌های ساخت و تزیین و همچنین تأثیرات طرح و نقش...

معماری دورۀ قاجار را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامیده اند. در این دوره  به علت افزایش جمعیت شهرنشینان، ساخت و ساز معطوف به ایجاد سرپناه و خانه برای مردم تازه وارد به شهر شد. در پی تحول سبک معماری در احداث خانه ها، کم کم اصلی ترین مفهوم فکری و کالبدی معماری ایرانی یعنی درون گرایی، جای خود را در شکل گیری خانه ها به برون گرایی میدهد. تزیینات معماری در این دوره وضع نازل تری را ن...

چکیده از مهم­ترین صنایع دورۀ قاجار، صنعت شالبافی بود. ابریشم و پشم ایران افزون بر کاربرد در تولید انواع قالی و پارچۀ ابریشمی، در بافت محصولی به نام شال استفاده می­شد. با تثبیت دولت قاجار و حمایت برخی از دولت مردان، شالبافی به صنعتی مهم و با ارزش تبدیل شد. شهرهای کرمان، مشهد و کاشان به تدریج به مراکز شالبافی تبدیل گشته و نقش مهمی در رشد و بالندگی این صنعت ایفا کردند. همزمان با گسترش صنعت شال در ...

استان کرمان یکی از مراکز مهم قالیبافی در ایران که قالی‌های آن دارای طرح و نقشی متمایز از سایر مناطق ایران است. از دورۀ قاجار، که قالی کرمان در دنیا مطرح شده، در طرح و نقش آن تحولات بسیاری رخ داده است. تأثیر هنر طبیعت‌گرایی و ناتورالیسم غربی در دورۀ قاجار بر هنرهای ایرانی از جمله هنر قالیبافی خود را نمایان می‌‌کند و بافت قالیچه‌های تصویری نیز در دورۀ قاجار رواج پیدا می‌کند که در کرمان نمونه‌های ...

دگرگونی فرهنگی روابط زنان و مردان با یکدیگر در دورۀ قاجار که بیشتر مرهون روابط فرهنگی ایران با اروپا است، نظام­‌های فعالیتی و فضایی خانه‌ها را متحول کرد. هدف بررسی تحولات گفتمان جنسیتی دورۀ قاجار بر نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه‌­های اعیانی است. سؤال اصلی این است که تحول گفتمان جنسیتی در میانه­ دوران قاجار چه تأثیری بر تحول نظام‌های فعالیتی و فضایی خانه­‌ها گذاشته است؟ روش­ پژوهش توصیفی-تحلیلی،...

تصویر فرشتگان در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس دارای ویژگی‌های مشترک و گاه متفاوت است. این مقاله می‌کوشد تا با مقایسۀ تطبیقی نسخه‌های چاپی برجای‌مانده از تصاویر فرشتگان، در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس، به کشف شباهت‌ها و تفاوت‌های فرشتگان از منظر بصری بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تصاویر فرشتگان در نسخ چاپی هر دو دورۀ هنری گاه، با وجود تفاوت‌هایی مختصر در شیوۀ اجرا، شباهت‌هایی نیز از نظر ن...

فروغی بسطامی از شاعران قرن سیزدهم هجری است و در هنر غزل سرایی در صف بزرگ ترین غزل سرایان عصر قاجار محسوب می شود. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفانی چون بایزید بسطامی و منصور حلّاج، سبب تغییر احوال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دورۀ بازگشت ادبی است و نقش مهمی در احیای سنت شاعری استادان پیشین دارد. اصل ...

ترجمه منابع آثار و تألیفات از زبان های اروپایی در دورۀ قاجار یک داد و ستد فرهنگی، علمی و تجربی بود که بر نگرش، جهان بینی و فرهنگ و معارف گروه های فعال اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشت. در این فرآیند، رابطۀ زبان و فرهنگ در ترجمه به عنوان یک اصل مهم در مطالعات فرهنگی، نقش اثرگذاری در شکل گیری گفتمان میان متن مبدأ و ذهن و فرهنگ خالقان جدید (مترجمان) در جامعه ایران داشته است. آنچه که باعث شده است تا ...

چکیده ناحیۀ هورامان در غرب کردستان از سدۀ 4ق تا پایان سدۀ 12ق توسط حُکام محلی این ناحیه و تحت نظارت مستقیم حکومت‌ مرکزی ایران اداره می‌شده است. با شروع سدۀ 13ق شاهان قاجار بی‌توجه به این مسألۀ و همچنین اختلافات قومی حاکمان هورامان با والیان اردلان کردستان، در پی واگذاری کامل هورامان به والیان اردلان برآمدند که این مسأله باعث شکل‌گیری شورش هورامان در دورۀ ناصری شد. روابط حاکمان این ناحیه با والی...

نوشته‌های پراکندۀ دورۀ قاجاریه دربارۀ دماوند، در مجموع، حکایت از رونق و اوضاع مساعد این شهر در آن دورۀ تاریخی دارند. انتخاب تهران به پایتختی سهم مهمی در رونق اقتصادی و توسعۀ اجتماعی دماوند داشت. با این حال، دماوند خود دارای توانمندی‌های اقتصادی و اجتماعی حاصل از موقعیت طبیعی، جغرافیایی و اقلیمی بود، که پایتختی تهران زمینۀ شکوفایی این توانمندی‎ها را فراهم‎آورد. این پژوهش بر آن است تا در یک پژوهش...