دید ساختاری به سوره‌ها نگرش نوینی در تفسیر قرآن است که در آن هر سوره دارای یک روح کلی وغرض اصلی است و تمامی آیات و مباحث مطرح شده در سوره به صورت منطقی و بخش‏بندی شده به آن غرض مرتبط می‏شوند. برای ترسیم ساختار هر سوره از ابزارها و روشهایی استفاده می‌شود که مهمترین آن‌ها سیاق سوره است. ترسیم ساختار سوره‌ها فواید ارزنده‎ای دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به درک جلوه‌ای جدید از اعجاز قرآن کریم، مقاب...

این تحقیق در مورد ارتباط اسماء الهی مذکور در انتهای آیات با محتوای آیات در سه سوره حج، مومنون و نور است. با اینکه اغلب اسماء الهی معنایی نزدیک به هم و مشترک دارند اما این دلیل باعث نشده است که در این تحقیق ترادف معنایی پذیرفته شود. اسماء الهی از طریق معنا با محتوای آیات در ارتباط هستند، که در بیشتر موارد سیاق شاهد بر این ارتباط معنایی است. زیرا سیاق در این زمینه اهمیت بالایی دارد، و بر اساس سیا...

تشابه لفظی و تکرار داستان­های قرآن از جمله مواردی است که می­توان با تأمل بر نقش سیاق به تحلیل آن پرداخت. پژوهش پیش­رو با بررسی کارکرد سیاق به تبیین علل تکرار داستان آفرینش در قرآن پرداخته­است. از این­رو با توجه به نقش محوری ابلیس در سوره­های اعراف، حجر، اسراء و ص، قرائن پیوستۀ لفظی و غیرلفظی این آیات مورد توجه قرار گرفته ­است. یافته­های پژوهش، حاکی است که با وجود تکرار برخی عبارات در ظاهر این آ...

حدیث‌سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، در برخی از تعابیر محدثان دیده می‌شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی است. در زمینه مصداق‌یابی، شاید بتوان تفسیر «ظلم» به «شرک» در سوره انعام را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث­‌سالاری دارد. «ظلم» در آیه 82 سوره انعام به‌صورت نکره در سیاق نفی استعمال شده و تعمیم معنا را افاده می‌کند، ولی با تکی...

نقش موثر ]سیاق[ در کشف مراد واقعی سخن، مورد تأیید عقل و عرف می باشد. برای رسیدن به مفاهیم بلند قرآن نیز که کلام الهی است، تأمّل در قبل و بعد آیه و توجّه به روند کلی کلام یعنی سیاق امری اجتناب ناپذیر است، به طوری که فهم معنای آیه بدون توجّه به ]سیاق[، سبب دورشدن از معنای واقعی آن می گردد. همچنین مفسران و قرآن پژوهان به ]اسباب نزول[ و جایگاه آن در فهم قرآن توجه داشته اند، گرچه در اعتباردهی و کاربرد ...

از دیدگاه بسیاری از مفسران، عبارت «فَاصْدَعْ بما تُؤْمَرُ» در آیۀ نودوچهارم سورۀ حجر، حاکی از فرمان الهی به پیامبر (ص) در سومین سال بعثت بوده و بر علنی کردن دعوت به اسلام پس از مرحلۀ مخفیانۀ آن دلالت دارد. مفسران غالباً با تکیه بر معنای واژه ها، استناد به سیاق آیات و بر اساس روایات نقل شده، بر این نظر تأکید می ورزند. این در حالی است که با تأمل در دیگر آیات قرآن، توجه به بحث تاریخ گذاری سوره ها و اشکال ه...

معناشناسی سوره مبارکه احزاب با تکیه بر روش شناختی با هدف تدبر در آیات این سوره به شیوه ای جدید و علمی صورت گرفته است. این روش یکی از معناشناسی‏های رایج میان زبان‏های بشری است که مفسر را در رسیدن به دستاوردهای جدید یاری می‏رساند. منابع قاموسی، تاریخی، تفسیری و زبان‏شناسی، منابعی بودند که در روند پیش‏رفت این تحقیق به یاری مولف آمده و در بررسی موضوعات مختلف پشتیبان او بودند. نخستین موضوع بررسی شد...

بررسى و نقد نظرات موافقان و مخالفان درباره وحدت غرض سوره‌ها است. نویسنده، پس از تبیین مفهوم وحدت غرض سوره‌ها به پیامدها و کارکردهاى کشف اهداف سوره‌ها از جمله: مقابله با شبهه افکنى‌هاى خاورشناسان، آشنایى سریع و آسان با مفاهیم قرآن، معیارى براى حل اختلاف تفسیرى، آشنایى با روش طرح معارف دینى در قرآن، فهرست‌بندى سوره‌ها، معیارى براى شناخت اسباب نزول‌هاى جعلى، تعیین معناى »بسم اللَّه« در هر سوره و ترج...

 بررسى و نقد نظریات مختلف درباره علل تفاوت »متحدّى به« در آیات قرآن است. قرآن کریم، در پنج سوره مکى و مدنى، منکران رسالت و حقانیت قرآن را به آوردن مانندى براى این کتاب وحیانى، تحدّى کرده است. به رغم وحدت سیاق، گاهى به مجموعه قرآن، زمانى به ده سوره، یک سوره و یا حتى به کلامى چون قرآن، تحدّى صورت پذیرفته است. حکمت نهفته در این سیر نزولى آیات تحدّى چیست؟ نویسنده، پس از تبیین مفهوم تحدى و ذکر آیات تحدى...

در جوامع روایی و کتب تفسیری و اسباب نزول، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. اما از آن‌جا که تمام روایات اسباب به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گمارند. 12 سوره اولِ جزء 30 قرآن آکنده از روایات اسباب نزول می‌باشد که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در زمینه ارزیابی سند و محتوای آنها انجام نشده است. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی تم...