کشف تناسب میان آیات از موضوعات مهم در عرصه مطالعات علوم قرآنی است که در فهم مراد خداوند از نزول آیات و سور مؤثر است، به همین دلیل مفسران و دانشمندان علوم قرآنی از دیرباز به کشف این ارتباط اهتمام ورزیده­اند. با این وجود ویژگی­های خاص این موضوع و گستردگی دامنه این مبحث سبب شده، تبیین موضوع تناسب اسماء الحسنی هر سوره با محوریت غرض آن سوره با ابهاماتی مواجه شود. نوشتار حاضر این نوع از تناسب را در س...

برخی از سوره‌های قرآن کریم دارای سرآغاز مشترک اند، به‌گونه‌ای که با همان نام شناخته می‌شوند. سور هفتگانة مسبّحات، از این جمله است. مسئلة این تحقیق، یافتن مشترکات هفت سورة مسبّحات، یعنی سوره‌های اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی است که همة آنها با تسبیح آغاز شده‌اند. در این نوشتار سعی شده است ضمن خوشه‌چینی از خرمن فضل و اندیشة مفسران و صاحب‌نظران علوم قرآنی، برخی مضامین مشترک موجود...

برخی از سوره‌های قرآن کریم دارای سرآغاز مشترک اند، به‌گونه‌ای که با همان نام شناخته می‌شوند. سور هفتگانة مسبّحات، از این جمله است. مسئلة این تحقیق، یافتن مشترکات هفت سورة مسبّحات، یعنی سوره‌های اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی است که همة آنها با تسبیح آغاز شده‌اند. در این نوشتار سعی شده است ضمن خوشه‌چینی از خرمن فضل و اندیشة مفسران و صاحب‌نظران علوم قرآنی، برخی مضامین مشترک موجود...

عموم مجموعی و عموم استغراقی و عموم بدلی سه ‌نوع از انواع عموم‌اند که اصولیان در مبحث عام و خاص و مبحث مطلق و مقید به ‌آن می‌پردازند و برای آن، چه در فقه و چه در اصول، کاربردهای فراوانی یافته‌اند و مثال‌های گوناگونی ذکر کرده‌اند. در این مقاله، برخی از این کاربردها و مثال‌ها را به زبان منطق جدید صورت‌بندی کرده‌ایم و پیچیدگی‌های بعضی از آن‌ها را نشان داده‌ایم. برای این کار، ترکیب سور با ادات سلب و...

علامه طباطبایی(رحمة ا... علیه) از مفسران بزرگ شیعه، روایات ترتیب نزول را غیرقابل اعتماد می داند و معتقد است که باید از طریق اجتهاد و توجه به سیاق به ترتیب نزول آیات و سور قرآن دست یافت. ولی آیا در مقام عمل، مطابق با تئوری خود عمل کرده است؟ البته روایات ترتیب نزول از منابع قابل توجه در تعیین ترتیب نزول آیات و سور قرآن اند. برخی از مفسران برای تعیین ترتیب صرفاً به این روایات توجه دارند؛ ولی عده ای...

وحدت موضوعی و به دنبال آن، تناسب و ارتباط میان آیات و سوره¬های قرآن کریم از جمله مباحثی است که در سال های اخیر، توجّه قرآن پژوهان را به خود جلب کرده است. یکی از مفسّرانی که در بحث¬های تفسیری خویش، این نظریه را با نگاه ویژه ای دنبال کرده، سعید حوّی، مؤلّف کتاب «الاساس فی التفسیر» است. وی در جانبداری از نظریة وحدت موضوعی قرآن، معتقد به یگانگی مفهومی تمام سوره¬ها در مجموع سورة بقره است. در این مقاله، ...

نوشتار حاضر تلاشی برای تحلیل سور شرطی لزومی سینوی برپایۀ منطق مرتبۀ دوم است. محققان معاصر صورت بندی های متفاوتی از شرطی سینوی به زبان منطق جدید عرضه کرده اند. از تفاوت های اصلی این صورت بندی ها چگونگی تحلیل سور شرطی بوده است. دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی دربارۀ سور شرطی مبنای آخرین تحلیل های محققان قرار گرفته است و می توان آن را با زبان منطق مرتبۀ دوم صورت بندی کرد؛ بر این اساس، تحلیل های عرضه ش...