فارسی باستان، گونه­ی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشته­های شاهان هخامنشی (سده­های ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهنده­ی گویشی از گویش­های ناحیه­ی پارس و یکی از گویش­های جنوب غربی ایران است. این زبان با واژه­هایی از گویش دیگر و با گونه­هایی کهن­گرا نوشته شده است و به خوبی ویژگی­های سبکی و زبان ادبی بودن را در خود دارد. در کتیبه­ی فارسی باستان آرامگاه، داریوش که در کنار...

زبان سکایی (ختنی)، در مقایسه با دیگر زبان های ایرانی (اوستایی، فارسی باستان، پهلوی، و ...)، بسیار کمتر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته؛ به ویژه آنکه در زمینۀ مطالعات این زبان، مبحث ضمیر همواره در حاشیۀ مباحث اسم و صفت بوده و بدین سان مهجور مانده است. پژوهش حاضر مبتنی است بر مقولۀ ضمیر در زبان ختنی، شامل اقسام ضمیر و جدول های مربوط بدان، حالت ها و ویژگی های صرفی آن، و مقایسۀ آنها با ضمیر های زبان...

چکیده در زبان عربی صفت به خاطر مطابقت با موصوف از نظر اعراب،عدد،جنس، معرفه و نکره،از صفت در زبان فارسی امروز متمایز است.صفت در زبان فارسی باستان و امروزی، برخلاف عربی به دو گروه پیشین و پسین تقسیم می شود.در زبان فارسی امروزی بین صفت و برخی از نقش های دستوری؛ همچون قید از لحاظ شکل ظاهری تفاوت نمایانی دیده نمی شود و تشخیص صفت در این زبان بیشتر بر اساس ویژگی های دستوری است؛ در صورتی که در زبان عرب...

زبان به مانند موجودی زنده در طی زمان، دستخوش تغییر و تحوّلات می­گردد و بررسی ویژگی­های آن در صورت کنونی بدون در نظر گرفتن تغییرات درزمانی، پژوهشی ناقص و نارساست. در این مقاله، نقش­های معنایی حرف­ اضافة «از» در زبان­های اوستایی، فارسی باستان، فارسی میانه، پارتی، فارسی دری و فارسی امروز، با استفاده از داده­های دستور این زبان­ها و نیز واژه­نامه­های هر یک بررسی­شده‌است. «از» در زبان اوستایی و فارسی ...

در جهان کمتر سرزمینی مانند کشور ایران می توان یافت که در پهنه ی خود ، دارای چنین تنوع وگوناگونی از منابع طبیعی باشد. سرزمین ایران در بسیاری از ذخایر معدنی وجاذبه های طبیعی دارای جایگاه شایان توجه ای است. این منابع طبیعی و خدادادی از یک سو وتاریخ تمدن کهن آن از سوی دیگر ، زمینه ساز وپشتوانه ی فعالیتهای تولیدی ـ اقتصادی ونیز سبب غنای اجتماعی وتنوع فرهنگی ایران شده است . در این رساله سعی براین بود...

«معین شدگی» که از جمله رایج ترین نمونه های دستوری شدگی در زبانها است، اصطلاحی است که به کاربرد افعال واژگانی در نقش فعل معین در برخی کاربردهایشان اطلاق می شود. در زبان فارسی نیز اکثر فعل هایی که امروز نقش کمکی دارند، در دوران قبل از فارسی دری عمدتا فعل واژگانی بودند و کاربرد ثانوی آنها بعنوان فعل معین نتیجه فرایند معین شدگی  است. ما در این مقاله به روش پژوهشی با بررسی روند تحول سه فعل «استیدن»،...

هدف: در انجامة هر دست نبشته، گاه شماره ای وجود دارد که گویای زمان نگارش آن دست نبشته است. برخی از این گاه شماره ها بنا به دلایلی به گاه شمارة دیگر دگرگون می شوند، هدف از این مقاله شناساندن این ویژگی دگرگون پذیری در گاه شمارة دست نبشته هاست. روش: پژوهش از نوع کتابخانه ای است که به بررسی موردی و توصیف زوایای گوناگون دگرگون پذیری در یک گاه شماره پرداخته می شود و در برخی موارد نیز استناد به نمونه...

زبان سکایی (ختنی)، در مقایسه با دیگر زبان‌های ایرانی (اوستایی، فارسی باستان، پهلوی، و ...)، بسیار کمتر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته؛ به‌ویژه آنکه در زمینۀ مطالعات این زبان، مبحث ضمیر همواره در حاشیۀ مباحث اسم و صفت بوده و بدین سان مهجور مانده است. پژوهش حاضر مبتنی است بر مقولۀ ضمیر در زبان ختنی، شامل اقسام ضمیر و جدول‌های مربوط بدان، حالت‌ها و ویژگی‌های صرفی آن، و مقایسۀ آنها با ضمیر‌های زبان...

لری بویراحمدی از گویش های جنوب غربی ایران است که در منطقۀ بویراحمد استان کهگیلویه و بویراحمد رواج دارد. این گویش در کنار دیگر گویش های لری (مانند بختیاری و لری لرستانی) و فارسی، بازماندۀ فارسی میانه است که خود بازماندۀ فارسی باستان است. در این مقاله چند واژه از این گویش ریشه شناسی شده است. درمورد هر واژه نخست برپایۀ شواهد موجود در خود گویش، ساخت اشتقاقی و دگرگونی های آوایی آن توضیح داده شده و س...

نگاره های مرتبط با آیین بار، که دارای کنش ستایش بوده، در ادوار پیش از اسلام برای تزیین سنگ نگاره های معابد، مقابر و کاخ ها به کاررفته و در دوران اسلامی نیز در نگارگری، مطرح شده است و به نظر می رسد بتوان ب هواسطه آن به بازشناسی امر استعلایی کنش مدیحه سرایی موجود در آیین جمعی بارگاهی، پرداخت. مطالعه تطبیقی نمونه نگاره های مرتبط با آیین بار در دوره باستانی و اسلامی ایران، جهت بازشناسی وجه استعلایی...