طلسم حیرت یکی از مثنوی‏‌هایبدیع عبدالقادر بیدل دهلوی (1133هـ.ق – 1054هـ.ق) است. بیدل ­در این اثر، در قالب مثنوی و فرم روایی خاص و با زبان تمثیلی– رمزی، به رمزگشایی «طلسم حیرتِ انسان» به‏منزله هستیِ جامع می‏پردازد، تا از رهگذر رمزگشایی این طلسم حیرت­آفرین، به گنج ِمخفیّ حق راه یابد. بیدل به شیوه­ای بدیع، به سبک سینمای...

بیدل دهلوی یکی از شاعران معروف عصر صفوی در سده یازدهم و دوازدهم هجری و شاعری برجسته در تاریخ ادب فارسی است؛ به‌گونه‌ای که بعد از جامی و امیر خسرو بزرگ‌ترین شاعر تلقی می‌شود. بیدل را از نظر نازک‌اندیشی و پرکاری باید نماینده تمام‌عیار سبک هندی به‌شمار آوریم؛ زیرا تمام خصایص شعری گویندگان عهد صفوی را به‌گونه‌ای روشن‌تر و مشخص‌تر می‌توان در آثار او جست‌وجو کرد. هنجارگریزی یکی از مؤثرترین شیوه‌های ب...

پژوهشگران حوزه ادبیات در آسیای مرکزی، در مسیر شناخت میراث ادبی و زبانی این منطقه در بازه زمانی نیمه دوم سده سیزدهم تا نیمه نخست سده چهاردهم قمری/ نوزدهم تا اوایل سده بیستم میلادی۱ با پدیده منحصربه‏فرد فرهنگی و ادبی با نام بیدل (1054-1133ق./ 1644-1720م.)، و تأثیر بی‏چون وچرای اندیشه، قالب و سبک بیان این شاعر نازک‏خیالِ فارسی‏سرایِ هند بر ادیبان فارس‏تاجیک و ازبک‏زبان این منطقه مواجه می‏شوند. این پ...

یکی از دلایل دیرآشنایی و ابهام زبان بیدل، نوع ساخت ترکیبات اوست که بر اثر دگرگون کردن قراردادهای رایج زبان و شکستن قراردادهای ادبی پیشین انجام گرفته است. ویژگی کلی این گونه ترکیبات آن است. که در کنار هم نشاندن واژگان، حالت طبیعی ندارد و حالت تصنع و برقراری روابط ساختگی میان آن‌هاست؛ از طرف دیگر، پی هم آمدن واژه‌های متعدد که هر کدام قابلیت ساخت ترکیبی خاص دارد، تزاحم ترکیب‌ها را به وجود آورده و...

کتاب «گزیدۀ غزلیات بیدل» نوشتۀ محقّق و شاعر خوش­ذوق افغانی، محمدکاظم کاظمی، اثری است بسیار ارزشمند و شایان توجه که بیانگر احاطۀ ایشان بر افکار و عقاید و اشعار بیدل دهلوی است؛ با این حال، گاهی نگاه خاص و در بعضی ابیات خوانش نادرست و نگاه سطحی با تکیه بر فرضیاتی نه چندان قابل قبول و تأمل­برانگیز، این کتاب را بایستۀ نقد می­کند؛ از جمله بی توجهی به خوشه­های خیال یا شبکۀ تصویرها در شعر بیدل، بی توجهی...

تا زمان اوج سبک هندی در شبه قاره هند و حتی نزدیک به آن روزگار در فرارودان شاعرانی به سر می بردند که مهم ترین سنت و ویژگی های سبک هندی را در اشعار خود بازتاب می دادند. در تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی اسم شاعران زیادی آمده است که در همین روزگار به سر برده و در اشعارشان شیوه های خاص سبک هندی را به کار گرفته اند. در این مقاله برخی از مهم ترین این شاعران معرفی شده و ضمن ارائۀ نمونۀ اشعار ا...

میرزا عبدالقادر بیدل (۱۶۴۴-۱۷۲۱م.) در تاریخ ادبیات فارس و تاجیک، بی شبهه بزرگ ترین نماینده سبک هندی به شمار می رود که با آثار جاودان خویش سبب رونق بازار اندیشه در میان علاقه مندان اشعارش شده است. ازآنجاکه دشواری طرز بیان، پیچیدگی معنی، دشوارفهمی مضمون و درمجموع، دیرآشنایی از مهم ترین خاصیت های شعر شاعر شمرده می شود، تا امروز دربارۀ مسئله های مربوط به شناخت طرز سخن و معرفت صحیح کلام او بحث های ز...

سبک هندی از حیث بنمایه های شاعرانه، اهمیّت فراوانی دارد، چراکه شاعران این سبک با بهره گیری از خلاّقیّت و نیروی آفرینشی خود، نوآوری هایی در بنمایه های شعری انجام دادند یا شبکة تداعی های آن را گسترده تر ساختند. در این میان، عبدالقادر بیدل را می توان نقطة اوج تصویرسازی با این بنمایه ها دانست. این مقاله بر آن است تا با نگاهی به بنمایة حباب در شعر بیدل، شبکة تصویرهای آن را در سه قالب کلّی تشبیهی، توصیفی...

سبک هندی از حیث بنمایه های شاعرانه، اهمیّت فراوانی دارد، چراکه شاعران این سبک با بهره گیری از خلاّقیّت و نیروی آفرینشی خود، نوآوری هایی در بنمایه های شعری انجام دادند یا شبکه تداعی های آن را گسترده تر ساختند. در این میان، عبدالقادر بیدل را می توان نقطه اوج تصویرسازی با این بنمایه ها دانست. این مقاله بر آن است تا با نگاهی به بنمایه حباب در شعر بیدل، شبکه تصویرهای آن را در سه قالب کلّی تشبیهی، توصیفی...

شکل‌گرایان با تأکید بر نقش ادبیِ زبان و برجسته‌سازی نشانه‌ها، میان دو فرایند زبانی «خودکاری» و «برجسته‌سازی» تمایز قائل شده‌اند. شیوه‌های به کار رفته در روند تبدیل زبان خودکار به زبان ادب از دیرباز مورد توجه بوده است، که در ادبیات فارسی در پی بررسی این روند، در تحلیل زیبایی‌شناسی متون ادبی، به ویژگی‌های سبکی متون توجه می‌شود. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد نحوة انتخاب و ترکیب بر روی «...