در این گفتار به بررسی نام‌های خاص (زنان) در شاهنامه پرداخته شده است. یادآوری می‌شود که در زبان‌شناسی تاریخی بررسی نام‌های خاص (اعلام) از دیرباز مورد توجّه پژوهش‌های زبان‌شناسی تاریخی بوده است. ارزش علمی این‌گونه پژوهش‌‌ها به اندازه‌ای درخور توجّه است که فرهنگستان علوم اتریش از دهۀ هشتاد میلادی شماری از طرح‌های پژوهشی خود را به پژوهش نام‌های خاص ایرانی اختصاص داده است. از آن نمونه، نام‌های خاص اوس...

تحقیق حاضر یکی از مباحث دشوار دستور زبان فارسی، حروف اضافه را در بر می گیرد. نقش حروف اضافه در زبان فارسی، پیشین? کهن دارد و بخشی از بهترین آثار اندیشه ی بزرگان جهان دانش و ادب به این زبان شیرین نوشته شده است. موضوع پژوهش حاضر تحول حروف اضافه از فارسی باستان تا امروز، حد فاصل دوره های باستان، میانه و نو می باشد. هدف از این پژوهش، لحاظ نمودن دیدگاه های سنتی و دیدگاه های زبانشناسان نوین درمورد ح...

با خارج شدن زبان های ایرانی میانه از ساختار تصریفی زبان های ایرانی باستان، تغییراتی در آن ها روی داد تا عملکرد اجزای ازمیان رفته یا ضعیف شدۀ این زبان ها به نحوی توسط اجزایی دیگر جایگزین شود. از جملۀ این تغییرات تقویت نقش حروف اضافه در کنار شکل­گیری گونه­هایی جدید از آن ها بود. ساختارهای اضافی در دورۀ میانه شامل گروهی اند که مستقیماً از دوران باستان به میانه رسیدند و نیز مجموعه ای دیگر که در دورۀ...

دستورنویسان زبان فارسی متفق القول اند که کاربرد مفعول مطلق در زبان فارسی تحت تأثیر زبان عربی پدید آمده است. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است تا با ارائه شواهدی از متون باستانی زبانهای ایرانی نشان دهد که رای دستورنویسان در این مورد صائب نیست...

صفات تفضیلی و عالی با اضافه شدن برخی پسوندها به صفت مطلق ساخته می شوند. در این مقاله سیر تحول پسوندهای تفضیلی و عالی از ایرانی باستان تا فارسی نو توضیح داده شده است. در ابتدا توضیحی در مورد پیشینۀ هندواروپایی این پسوندها آورده شده است. در بخش بعدی با توجه به شباهت های زیاد بین دو زبان اوستا و سنسکریت، بررسی این پسوندها در اوستا و سنسکریت با هم در یک فصل آورده شده است. اساس کار در این بخش بر مبن...

سرودهای مانوی به طور کلی به سه دسته سرودهای بلند، سرودهای دینی و سرودهای کوتاه تقسیم می-شوندکه از سروده¬های بلند منظومه¬های «هویدگمان» و «انگدروشنان» باز مانده است. هُویَدَگمان یکی از سرودهای مانوی است که به تقلید از دو زبور مانی سروده شده است و به زبان پارتی است و قطعاتی ازآن به زبان سغدی نیزدردست است. این عنوان از نخستین کلمه بیت اول این مجموعه¬ گرفته شده است که در سرودنامه حاضر، هویدگمان برگرف...

هورامی یک گویش گورانی و زیر مجموعه ی شاخه ی زبانی گورانی- زازا است و یکی از گویش های ایرانی شمال غربی به شمار می آید. هورامی گویشی محافظه کار است و ویژگی های آوایی و صرفی کهن را حفظ کرده است، از این رو بررسی ریشه-شناختی این گویش مارا به نکات مهمی در شناخت دقیق تر زبان های ایرانی رهنمون می شود. در این رساله دستگاه فعلی گویش هورامی مورد بررسی قرار گرفته است؛ این بررسی عبارت است از توصیف همزمانی و...

یکی از ویژگی های کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید جمعیت و فعالیت ها و عدم تعادل فضایی در برخورداری از امکانات اجتماعی است. این ویژگی را در ایران قبل از انقلاب و آثار و بقایای آن را در ایران بعد از انقلاب می توان یافت. بر طبق این ویژگی بخش عمده ای از امکانات و جمعیت در یک یا چند نقطه تمرکز می یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل کرده و باعث بروز نابرابری های منطقه ای می شود. در این زمینه توجه به ن...

زبان فارسی میانه و متن های بازمانده از آن، نه تنها از نظر مطالب مورد بحث و واژ گان گنجینه ای گسترده و پهنه ای نا شناخته است و به بررسی و تجزیه تحلیل نیاز دارد، بلکه از جهت شیوه آوانگاری نیز مقوله ای در خور توجه و بحث است.وجود املای تاریخی فراوان با نارسایی های خطی و برخی از غلط خوانی ها که در متن های موجود راه یافته است کار پژ وهشگر این زبان را از چند جهت دشوار می سازد.از آنجا که نیاز به فرهنگ ...

ذخیره بنتونیت ورزقانِ ترکمن چای در فاصله تقریبی 37کیلومتری شمال غرب شهرستان میانه استان آذربایجان¬شرقی، شمال غرب ایران واقع شده است. بارز ترین واحدهای سنگی که در داخل این منطقه برونزد دارند به ترتیب از قدیم به جدیدشامل ؛ایگنمبریتهای ائوسن تحتانی، بازالتهای غنی از پیروکسن ائوسن میانی، آندزیت ها ، تراکی آندزیتها وبازالت های ائوسن فوقانی، تناوب توف، توفهای ماسه ای و بازالت های آندزیتی ائوسن فوقانی،...