زبان جعبه اصرار امیزی است که دسترسی به درون ان و زدودن رموز و اسرار تنیده شده بر اطراف آن نیازمند توانابی ها و آمادگی های فراوانی است .ا یکی از معضلات بشر درگذشته و به خصوص امروز. یافتن مقاصد و نیات صاحبان سخن است. این معضل به ویژه برای جوامعی که در صددند مبانی فرهنگ خویش را با بهرهگیری از متون و نوشتاهای زبانی استخراج کنند دو چندان می شود در این نوشتار بر آنیم که از راهکارهای یافتن معنی در زبا...

در تفسیر برخی آیات، معنای آیه از ساخت زبانی و بافتی آن استخراج نمی‌شود، بلکه از معارف برون از متن دینی طلب می‌شود؛ لذا روایات و اخبار سبب نزول، از منابع خارجی مهم و جهت‌دهندهٔ کار مفسر در تعیین مراد خداوند است. در تفاسیر امروزی، از جمله المنار و الفرقان، نقش روایات سبب نزول کمتر شده است. این پژوهش با روش توصیفی‌‌تحلیلی، جایگاه و کارکرد روایات سبب نزول را در این دو تفسیر، به شکل...

دراین رساله ی علمی تلاش شده که ماهیت خطابات قرآنی از حیث مفهوم شناختی و منطقی مورد واکاوی قرار گیرد.خطاب نوعی کلام حضوری ورودررو است که گوینده وشنونده کاملا به آن آگاهی دارند.همچنین دیدگاه محققین اصولی در باب خطابات قرآنی مورد ارزیابی وتحلیل قرار می گیرد ونظریه ی کسانی که خطابات قرآنی را مختص حاضرین عصرنزول دانسته مورد نقد و چالش واقع می شود که در این خصوص عمومیت خطابات اعم از حاضرین وغایبین وم...

این مقاله مساله معنا و ارکان تشکیل دهنده ی آن را با عنایت ویژه به آثار و دیدگاه های آیت الله مرتضی مطهری مورد بررسی قرار می دهد. مطابق این پژوهش هسته اساسی معنا برخاسته از اراده و علم گوینده حکیم است. ساختار زبان که گفتار و متن در آن قرار می گیرد نیز به نوبه خود اقتضائات ظرفیت هایی ویژه در باروری به معنا دارد. نقش اساسی خواننده در این میان از منظر قوانین زبان شناختی صرف نظر از بعد روان شناختی -...

یکی از رویکردهای مهم زبان‌شناختی در قرن بیستم، زبان‌شناسی شناختی است. این رویکرد ادعاهای خاصی درباره رابطه زبان و واقعیت و نحوه‌ مفهوم‌سازی‌ها در زبان و ارتباط آن‌ها با ذهن دارد. در این مقاله، نخست دربارۀ ادعای اصلی این رویکرد توضیح کلی می‌دهیم و اصول مهم آن را برمی‌شمریم. این اصول عبارت‌اند از: اصل چشم‌انداز؛ اصل پویایی؛ اصل دایرة‌المعارف؛ اصل کاربرد و تجربه. اصالت تعابیر، مهم‌ترین دستاورد نگا...

در این مقاله، نخست میان کلیات هرمنوتیک و تفسیر، مقایسه ای صورت داده و تمایز‏ها و تشابه های تعریف، قلمرو، هدف و روش این دو دانش را نشان داده‏ایم؛ در بخش دوم، نسبت بین مهم ترین دستاورد‏های هرمنوتیک با تفسیر اسلامی را بررسی کرده و میزان شباهت ها، تفاوت ها و چالش های هرمنوتیک با تفسیر را سنجیده و نشان داده‏ایم که آموزه هایی مثل باز‏آفرینی ذهنیت مؤلف، دور هرمنوتیکی، قصد و نیت مؤلف، پیش فرض های مفسر ...

تحقیق حاضر با عنوان بررسی تحلیلی و تطبیقی آیات و سور مکی و مدنی از زاویه مباحث ادبی با محوریت مجمع البیان است. درنگ در این دست مباحث تفسیری این کتاب بیانگر آن است که به رغم شیوایی و رسایی سرتاپای قرآن کریم، رنگ های متنوع ظرایف و دقایق ادبی در آیات و سور مکی، چشمگیرتر و نمایان تر است و از قضا مفسر نامبرده حجم بیشتر مباحث ادبی تفسیر خود (مباحث لغوی و قرایی و اعرابی) را ویژه تفسیر آیات و سور مکی ق...

یکی ازدانش‌های موردنیاز مفسر در فهم صحیح آیات قرآن، دانش شناخت شرایط اجتماعی مخاطبان سخن و موقعیت‌های نزول هست. شرایط اجتماعی می‌تواند دارای کارکردهای دوگانه عصر نزول و عصر مفسر باشد. توجه مفسر به کارکرد اولی (شرایط اجتماعی عصر نزول) در فرآیند تفسیر آیه مودت از ضروریات به شمار می‌رود. ولی کارکرد دوم (شرایط اجتماعی عصر مفسر) مفسر را در ورطه تفسیر به رأی قرار می‌دهد. لذا نگارنده با بررسی کارکرد ش...