اگرچه تحقیقات راجع به شعر رودکی و مضامین آن در زبان های اروپایی، به ویژه انگلیسی، آن گونه که شایستۀ اوست انجام نگرفته، بعضاً مواردی دیده می شود که درخور توجه و تحسین است. این مقاله با درنظر داشتن این موضوع، به بررسی تطبیقی پژوهش های خاورشناسان انگلیسی و آمریکایی پرداخته است. اولین اثر دایره المعارف بریتانیکاست که در آن به برجسته ترین نکات شخصیتی، شعری و نیز مهم ترین حوادث زندگی شاعر اشاره شده اس...

تشبیه یکی از گسترده‌ترین مباحث علم بیان است که همزمان با خلقت بشر در گفتار انسان اولیه پدید آمده است. اگر بپنداریم که استفاده از علوم بلاغی و ادبی مختص قوم و ملتی خاص و منحصر به دوره‌هایی از پیشرفت علوم ادبی بوده است، دچار خطا شده‌ایم. انسان‌های اولیه برای بیان ذهنیات خویش و مفاهیم پیچیده و مبهم به تعبیرات مختلف و استفادۀ وسیع از قوّۀ تخیل نیاز داشتند. در این رویکرد استفاده از تشبیهـ هر چند به ص...

ادبیّات تعلیمی، یکی از مهمترین انواع ادبی است که تثبیت و تقویت صفات مطلوب را از یک سو و نکوهش و تلاش برای حذف صفات ناپسند را در مخاطب عام از سوی دیگر دنبال می‌کند. نگرش هر شاعر درباره‌ی این صفات، نقش برجسته‌ای در کیفیّت القای این مضامین به مخاطبان دارد که بسته به شرایط درونی و محیط پیرامون هر شاعر می‌تواند متفاوت یا حتّی متعارض باشد و بر این اساس، می‌توان ادبیّات تعلیمی را نتیجه و برآیند تثبیت مضام...

رودکی نظر به جایگاه رفیعش در ادب پارسی همواره مورد توجه شاعران، نویسندگان و مورخان عرب بوده است و به‌فراخور آثار و اشعارشان از جلالت قدر و علوّ مقام وی سخن گفته‌اند. از مهم‌ترین این شعرا و نویسندگان می‌توان به ابراهیم‌بن یحیی‌بن عثمان غزی، احمد‌بن عمر منیفی، نجاتی نیشابوری، ابوحیان توحیدی، عز‌الدین‌بن اثیر جرد جزری و یاقوت حموی اشاره کرد که در آثارشان دربارۀ رودکی سخن گفته‌اند. در بحث از جایگاه ...

تجلی آیات و مفاهیم قرآنی در اشعار رودکی یکی از مهم ترین موضوعاتی است که تاکنون، چه در ایران و چه در ادبیات شناسی تاجیک، چنان که شایسته است، به طور عمیق و دقیق بررسی نشده است. در این مقاله کوشش است نمونه هایی از این مضامین در اشعار این شاعر بزرگ معرفی شود. باآنکه حوادث روزگار بخش اعظم اشعار رودکی را از بین برده است، تجلی مفاهیم و مضامین قرآنی در همین مقدار اندک نشان دهنده آن است که وی با قرآن پی...

بحث‌ها درمورد اشعار باقی‌مانده از استاد رودکی بسیارند و باوجود نشرهای متعدد، هنوز نسخۀ کاملی که جواب‌گوی طلبات علم متن‌شناسی باشد، تهیه و نشر نشده و مسلم است که بدون متن صحیح و کامل نمی‌توان تحقیقات سودمند و پرارزشی انجام داد. این پژوهش برآن است تا با مقایسه و مقابلۀ چند نسخه، اندیشه‌های خود را دربارۀ تصحیح چند بیت ار اشعار رودکی بیان کند. برای نیل به این هدف، با تکیه بر اندیشه‌های خلیل خطیب‌ره...

ادبیّات تعلیمی، یکی از مهمترین انواع ادبی است که تثبیت و تقویت صفات مطلوب را از یک سو و نکوهش و تلاش برای حذف صفات ناپسند را در مخاطب عام از سوی دیگر دنبال می‌کند. نگرش هر شاعر درباره‌ی این صفات، نقش برجسته‌ای در کیفیّت القای این مضامین به مخاطبان دارد که بسته به شرایط درونی و محیط پیرامون هر شاعر می‌تواند متفاوت یا حتّی متعارض باشد و بر این اساس، می‌توان ادبیّات تعلیمی را نتیجه و برآیند تثبیت مضام...

رودکی سمرقندی از سرآمدان قلمرو شعر پارسی در سده سوم و چهارم هجری است که از انبوه اشعار او تنها حدود هزار بیت، آن هم به گونه پراکنده و برگرفته از میان آثار دیگر به دست ما رسیده است. فقدان نسخه کهن و اصیل، فاصله زمانی، دگرگونی های زبان فارسی، ضبط های مختلف منابع ثانوی و ... سبب شده است تا قرائت و مفهوم برخی از همین بیت های اندک این شاعر دشوار و دیریاب گردد. در این جستار قرائت های گوناگون و معانی ...