یکی از ادوار سرنوشت‌ساز در تاریخ سلسله خوارزمشاهی، دوران حکومت آتسز بن محمّد است. تقارن حکومت آتسز با دوره سلطنت سلطان سنجر سلجوقی، و وقوع حوادثی همچون فزونی تنش در روابط سلطان سلجوقی با خلافت، شورش در ماوراءالنهر علیه سنجر، هجوم قرا ختاییان به قلمرو سلجوقی، زمینه را برای تحکیم و توسعه دولت خوارزمشاهی فراهم کرد. آتسز نیز با خصایص شخصیتی ویژه و با بهره‌مندی از حمایت اهالی خوارزم و ایلات نومسلمان ...

سه فرقه اشاعره،حنابله و معتزله در دوره سلجوقی درفاصله سال های(429-590ق)درتعامل همگرایی و واگرایی بایکدیگربودند.اشاعره وحنابله ازگروههای اهل سنت بودندودرمسائل فکری واعتقادی نسبت به دیگرگروهها دارای همگرایی بیشتری بودند واین رونددردوره سلجوقی همواره تداوم یافت.بااین وجود منازعات ودرگیری های زیادی بین دو گروه دردوره سلجوقی روی داد. ازسال467تا512ق تعامل خلیفه وسلطان سلجوقی درحالت واگرایی بود وقدرت ...

بررسی نقش سیاسی و اجتماعی امرای نظامی عصر سلجوقی، از آن جهت که حاکمان سلجوقی خود ویژگی های نظامی گری داشتند، امری در جهت بازشناسایی ساختار حکومت و به تبع آن جامعه ی عصر سلجوقی محسوب می گردد. از این رو، شناسایی پایگاه سیاسی و اجتماعی امرای نظامی، به عنوان عناصر درگیر در جامعه ی آن عصر، و چگونگی سامان یابی آن ها در درون این جامعه، در شناسایی جهت گیری ها و گرایش های این عناصر قدرت موثر نشان می داد...

چکیده وزارت در نظام دیوانی دوره سلجوقی از لحاظ کارکردی و حقوقی جایگاهی بس والا داشت. این جایگاه بلند عمدتا حاصل توان و قابلیت دیوانسالارانی بود که براین مسند تکیه می­زدند. در واقع اینان بودند که در تقویت و گاه تضعیف نقش نهادی آن بسیار اثرگذار بودند. کمال الدین محمد خازن از شمار آن نخبگانی بود که با داشتن خصلت­ها، توانایی­ها و مهارت­های فردی و هم چنین تفکر و اراده­ اصلاح و داشتن تجربیات موفق در ...

هم‌گرایی و واگرایی فرقه‌های اسلامی در بغداد عصر سلجوقی، زمینه مناسبی را برای تولید فکر و گاه بحران و تنش فراهم می‌نمود. در این بین دو فرقه اشاعره و حنابله نسبت به سایر فِرق و مذاهب اهل سنت، در مسائل فکری و اعتقادی، از اشتراکات بیشتری برخوردار بودند؛ ولیکن نباید از منازعات این دوفرقه در عهد سلجوقی غافل ماند. این منازعات که متأثر از گرایش‌های کلامی نظیر گرایش حنابله به «تجسیم» و گرایش اشاعره به «ت...

بررسی و تحلیل جامعه آماری دانشمندان علوم عقلی عصر سلجوقی مسأله مقاله‌ حاضر است و نویسنده در پی پاسخ بدین پرسش‌ها است که روند آماری جامعه علما در دوره سلجوقی چگونه بوده و این روند چه معانی و دلالت­هایی دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، عصر سلجوقی به سه دوره تقسیم، و جامعه آماری دانشمندان هر دوره با توجه به زیست علمی آنها، نخست بر اساس شمار، سپس به­صورت درصد در جداول و نمودارهایی ترسیم گردیده اس...

مناره ها ی سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر حکمی، فرم معماری، سازه و تزئینات هستند که در این چهار حوزه، نیاز به بررسی و تحقیق دارند. احداث مناره در ایران، به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دورۀ پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. آن ها ابتدا به صورت منفرد در دشت ها، در کنار راه های مهم و مسیر کاروان ها و سپس در نزدیکی مساجد و مدارس، به عنوان یک عنصر مه...

چکیده سیاست خارجی دولت های در حال توسعه تحت تأثیر متغیرهای مختلفی است که دو مورد مهم آن ها عبارت اند از: امنیت ملی و توسعة اقتصادی. ضرورت های مربوط به دو انگیزة مذکور ممکن است تحت شرایطی ناهمخوان یا حتی متعارض به نظر برسند. این وضع در تحولات اقتصادی و سیاست خارجی ایران معاصر بسیار آشکار بوده است. در این مقاله، تعامل نقش استراتژی توسعة اقتصادی در سیاست خارجی ایران طی سدة اخیر بررسی می شود. فرضیة...

یکی از مسائل مهم در زمینة بررسی و حفاظت آثار چرمی، مطالعة ساختاری در جهت شناسایی فرآیند تولید و مواد مورد استفاده در ساخت اثر است. در این راستا، یک مشک چرمی تاریخی منسوب به دورة سلجوقی و مکشوفه از قلعه کوه قاین مورد مطالعه قرار گرفت. به­منظور شناسایی نوع پوست، آرایش فولیکل­های مو و مقطع عرضی چرم با استفاده از SEM، بررسی شد. از    آزمون­های شیمی تر برای ارزیابی حضور تانن­های گیاهی، سولفات و کاتی...

ایدئولوژی و سیاست در جامعه و تاریخ (از جمله در دوره سلجوقی) رابطه تنگاتنگی با یک دیگر دارند. به سبب نادیده انگاشتن پویایی تاریخی ایدئولوژی ها و بحث فرهنگی و هویتی آن، تاریخ ایدئولوژیک دوره سلجوقی و مهم ترین بخش آن، ایدئولوژی خواجه نظام الملک، همواره موضوع پیچیده تاریخی است و سبب بروز گمراهی هایی در تاریخ نگاری دوره سلجوقی شده است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل هرمنوتیکی، نسبت ایدئولوژی ...