یکی از  سخنسرایان و نویسندگان بزرگ در قرن سیزدهم ه.ق حکیم میرزا حبیب شیرازی متخلص به قاآنی است. وی علی رغم شاعری به نویسندگی نیز پرداخته و کتابِ پریشان خود را برای تعلیم آموزه های تربیتی، اخلاقی و پند و اندرز نوشته است. اگر از دریچه ی ادبیّات تعلیمی به کتاب پریشان بنگریم، به گنجینه ای سرشار از  معرفت شناسی عرفانی و مواعظ، نکات تربیتی و اخلاقی ارزشمند بر می خوریم، به گونه ای که هر کدام از این مفاه...

سنایی از پایه گذاران ادبیات تعلیمی و از سرآمدان آن محسوب می شود. بیشتر قصاید او سرشار از مضامین حکیمانه و تعلیمی است و همچون سایر اشعار تعلیمی این شاعر بزرگ، با آموزه‎های اخلاقی و مذهبی گره خورده است.مقاله حاضر سعی دارد با توجه به اهمیت کارکرد نقش‌های زبان در القای مفاهیم، به تحلیل و بررسی کارکرد آنها در ادبیات تعلیمی بر اساس الگوی یاکوبسن، زبان‌شناس معاصر، بپردازد. به این منظور یکی از قصاید سن...

ادبیات تعلیمی مهم‌ترین و اصلی‌ترین گونۀ ادبی است که نیکبختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می‌داند و همّ خود را متوجه آموزش و تعلیم اندیشه‌های پسندیده دینی، عرفانی، فلسفی، مسائل اخلاقی، علوم و فنون؛ تهذیب نفس، تذکیه ذهن، پروش قوای روحی و تعالی و کمال انسان می‌کند. ادبیات تعلیمی شاخص‌های محتوایی و صوری خاصی دارد که حدّ و مرز و وجوه تفارق آن را با انواع دیگر کاملاً معین و مشخص می‌کند. برخی از آنها،...

ادبیات تعلیمی مهم‌ترین و اصلی‌ترین گونۀ ادبی است که نیکبختی انسان را در بهبود منش اخلاقی او می‌داند و همّ خود را متوجه آموزش و تعلیم اندیشه‌های پسندیده دینی، عرفانی، فلسفی، مسائل اخلاقی، علوم و فنون؛ تهذیب نفس، تذکیه ذهن، پروش قوای روحی و تعالی و کمال انسان می‌کند. ادبیات تعلیمی شاخص‌های محتوایی و صوری خاصی دارد که حدّ و مرز و وجوه تفارق آن را با انواع دیگر کاملاً معین و مشخص می‌کند. برخی از آنها،...

سنایی از پایه گذاران ادبیات تعلیمی و از سرآمدان آن محسوب می شود. بیشتر قصاید او سرشار از مضامین حکیمانه و تعلیمی است و همچون سایر اشعار تعلیمی این شاعر بزرگ، با آموزه‎های اخلاقی و مذهبی گره خورده است.مقاله حاضر سعی دارد با توجه به اهمیت کارکرد نقش‌های زبان در القای مفاهیم، به تحلیل و بررسی کارکرد آنها در ادبیات تعلیمی بر اساس الگوی یاکوبسن، زبان‌شناس معاصر، بپردازد. به این منظور یکی از قصاید سن...

مرزبان نامه یکی از آثار تعلیمی ادب فارسی است که در آن پسندها و ناپسندهای اخلاقی به گونه¬ای غیر مستقیم و بیشتر در قالب گفتگوی میان شخصیّت¬ها بیان شده است. سعدالدّین وراوینی، نویسنده¬ی این اثر، سعی دارد با استفاده از آیات و احادیث و اشعار عربی و فارسی، تعالیم اخلاقی مورد نظر خود را برای بهترسازی اجتماع ارائه کند و بدین گونه در نقش یک مصلح اجتماعی ظاهر گردد. پژوهش حاضر با عنوان «نگاهی به آموزه های ا...

دیوان اشعار منسوب به امام علی، علیه‌السّلام، تاج آثار ادبی جهان عرب، سرشار از آموزه­های اخلاقی، تعلیمی و عرفانی است که بسیاری از شاعران و ادیبان مسلمان سعی داشتند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از این دیوان و آموزه­های آن خوشه‌چینی کنند و در مراحل گوناگون زندگی، آن را به کار بندند. شیخ اجل سعدی شیرازی، شاعر نامدار پارسی زبان، از جمله مریدان تفکر آن حضرت، توانسته­است بهره­مندی شایسته و درخ...

تأثیر فرهنگ اسلامی در متون ادب فارسی، که از عالی‏ترین عناصر فرهنگی و اندیشه ایِ جامعه محسوب می‏شوند، امری انکارناپذیر است و کم تر شاعر یا نویسنده ای است که بازتاب معارف اسلامی را در کلام خود نداشته باشد. در این بین، نهج البلاغه تأثیر شگرفی در شعر و نثر فارسی گذاشته است؛ بسیاری از شعرای زبان فارسی کوشیده اند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از نهج البلاغه و آموزه های اخلاقی و تعلیمی آن بهره ...

ادبیات تعلیمی یکی از کهن‌ترین و پردامنه‌ترین انواع ادب فارسی است. در ادبیات کلاسیک آموزه‌ها بیشتر به صورت مستقیم و با صراحت بیان می‌شدند و آرایه‌ها و فنون ادبی ابزاری جهت تأکید و تأثیرگذاری کلام بودند. در حالی که در ادبیات معاصر از بیان صریح و مستقیم آموزه‌ها پرهیز می‌شود و اندیشه‌ها عمدتاً در لفافه‌های بیانی ارائه می‌شوند. از این رو درک بُعد تعلیمی ادبیات و به طور اخص شعر در سدۀ اخیر با گذ...

در این مقاله سعی شده است ظریف ترین و لطیف ترین مفاهیم اخلاقی در حکایات و تمثیلات عطار جستجو شود. لذا این مفاهیم و مصادیق اخلاقی از خلال چهار مثنوی تعلیمی معروف و مسلم وی، یعنی, اسرارنامه، الهی نامه، منطق الطیر، و مصیبت نامه استخراج و در سه حوزهء, وظیفهء انسان نسبت به خدا، وظیفهء انسان نسبت به خود و نزدیکان و وظیفهء انسان نسبت به جامعه مطرح گرد ید.