در زبان‌شناسیِ نقش‌گراییِ نظام‌مندِ هلیدی، سه فرانقش متنی، تجربی و بینافردی، سه لایة معنایی متفاوت هستند که با کمک آنها بندهای متن تحلیل می‌شوند و از این تحلیل، سبک‌شناسی متون حاصل می‌شود. هدف از این مقاله، تحلیل داستان کوتاه «نیمکت روبه‌رو»ی زویا پیرزاد ازمنظر نقش‌گرایی نظام‌مند و براساسِ سه فرانقش مذکور و تحلیلِ سبک‌شناسیِ آن است. نگاه زبان‌شناختی و نقش‌گرایی به سبک، با تعاریف سبک در ادبیات همپوشی ...

تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در آثار داستانی، استعدادها و قابلیت هایی را باز می نمایاند که به کشف ساختـار منسجم و دقیقی از روایت اثر منتهی می شود؛ از این رو تشخیص گوناگونی کـانون های دیـد، شکل های مختلف ارتباط راوی با کانون ساز و زاویه دید از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از انواع تکنیک های روایی که می توان بر اساس آن توانمندی های داستان پرداز را در شکل دهی به ساختار و نظام روایی...

طبیعت، اقلیم و شرایط زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی محل زندگی هر شاعر و نویسنده، خاستگاه اصلی صور خیال خلق شده و به کار رفته در سخن اوست و هیچ شاعر و نویسنده ای نمی تواند خود را کاملاً از تأثیر آن دور نگه دارد؛ براین اساس، گذشته از این که اقلیم، کم و بیش مورد توجه بیشینه بلاغیون قرار گرفته و در بررسی، فهم و تفسیر درست سخن ادبی بر آن تأکید شده است، متون معتبر ادبی نیز از این حیث قابل تأمّل اند و با ...

الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): "وجه نمایی" مفهومی معنایی است که نیت و نگرش گوینده را در مورد وضعیت گزاره بیان می کند؛ وجه نمایی بیان نظر گوینده است در مورد وقوع یک رخداد در جهان، به این معنا که اگر نظر گوینده این است که رخدادی لازم است اتفاق بیفتد، شاید اتفاق بیفتد، بهتر است اتفاق بیفتد و یا می تواند اتفاق بیفتد، این نظر در زبان طبیعی به کمک وجه نمایی بیان می شود. هدف از نگارش این...

مطالعه دستور نقشگرای هلیدی در ده رمان از ده داستان نویس زن ایرانیچکیدهیکی از راه های بررسی تحول گفتمان زنانه در آثار داستانی زنان، تحلیل کاربرد زبان در این آثار بر مبنای نظریۀ دستور نقشگرای هلیدی در چارچوب « انتخابگری در زبان» است. دیدگاه های گوناگون دربارۀ تحول و تکوین گفتمان زنانه و شکل گیری «گونۀ کاریردی زنان» در آثار نویسندگان زن ایرانی در دست است. در پژوهش حاضر با بررسی ده اثر از آثار نویس...

قصه، در عرصة فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. از همین روی دامنة مخاطبانش وسیع­تر و قدرت نفوذش بیشتر است. گرچه زبان اصلی قرآن، زبان دین و هدایت معنوی است، امّا در کامل‌ترین وجه خود از شیوة داستان سرایی برای ابلاغ پیام خویش بهره برده است. این مقاله کوشیده است با استفاده از آثاری که تاکنون در زمینة قصه­های قرآن نگارش یافته است، وجوه امتیاز و تفاوت ق...

از میان وجه­نماهای زبان فارسی، تعیین مقولة دستوری «باید» و «شاید» همواره موضوع بحث­انگیزی بوده است. برخی تحلیل­ها «باید» و «شاید» را افعال کمکی وجهی و برخی دیگر این دو وجه­نما[1] را قید وجهی در نظر گرفته­اند. مقالة حاضر می­کوشد تا با رویکردی شاخص[2] بنیاد به قیدها، جایگاه نحوی وجه­نماهای یادشده را تبیین کند و تحلیلی متفاوت از تحلیل­های صورت گرفته پیرامون «باید» و «شاید» ارائه دهد. در روند این ب...

یکی از مهم ترین آرایه های ادبی در ادبیات فارسی تلمیح است. هرگاه در شعری به طور غیرمستقیم داستان، واقعۀ تاریخی، آیه یا حدیث و یا سخن مشهوری  در ذهن تداعی شود، آرایۀ تلمیح به کار رفته است. آرایه های ادبی گاهی زیبایی آفرین اند و گاهی مددگر معنای شعر، و کم هستند هنرمندانی که از هردو وجه بهره داشته باشند. تلمیح این بهره دوجانبه را دارد و بدین لحاظ ارزشی دوچندان می یابد. در دیوان شعر رودکی نیز تلمیح ...