بررسی دیدگاه‌های نظامی گنجوی درباره‌ی منشأ الهام سخن و ریشه‌یابی خاستگاه اسطوره‌ای و حکمی و تحلیل آن‌ها بر مبنای روان‌شناسی هنر در شناخت پدیده‌ی رازناک الهام سودمند است. نظامی با طرح تدریجی این باورها در طول سی سال که با حال و هوای مثنوی‌های خمسه تناسب دارد، برای ارزیابی کامل، گزینه‌ای مناسب است. اشارات حسب حال‌گون، پیش‌درآمدها ضمن شرح انگیزه‌ی سرودن مثنوی‌ها؛ به ویژه انگیزه‌ی چرخش زاویه‌ی دید ...

عبدی بیک شیرازی، شاعر، حکیم و دبیر شاه طهماسب صفوی که در سیاق و ترسل با کفایتی تمام عهده‌دار منصب استیفا بود، از نظیره‌پردازانِ نظامی گنجوی به شمار می‌رود که در جواب «خمسة» او به سرودن سه خمسه پرداخته است. «هفت اختر» نیز یکی از مثنوی‌های اوست که در قفای «هفت پیکر» سروده شده است. این گفتار ضمن مقایسه و بررسی مشابهت‌ها و مباینت‌های این دو اثر، از حیث محتوا و ساختار، نشان می‌دهد که عبدی بیک با تبحّر...

چکیده ندارد.

خمسه سرایی یکی از سنت های دیرپای ادب فارسی است که در قرن شش هجری توسط نظامی پایه گذاری شد و تا قرن چهارده هجری در ایران و قلمرو نفوذ فرهنگ ایران به حیات خود ادامه داد. در طی این تاریخ هشتصد ساله بسیاری از شاعران ایرانی، هندی و ترک به سرودن مثنوی هایی به تقلید از خمس? نظامی پرداخته اند. با توجه به ویژگی های مشترک صوری، معنوی و فنی این خمسه ها، «خمسه» را، بنا بر تعریف نوع ادبی، می توان یکی از انو...

در این تحقیق ابتدا در مورد نقش تشیع و تصوف و پیوند آنها و همچنین نقش قزلباشان و مسائل سیاسی و فرهنگی دوره شاه اسماعیل به اختصار بحث شده و سپس این تحقیق به چهار بخش تقسیم شده است: بخش اول ، دوره تثبیت مسائل سیاسی و فرهنگی یعنی دوره شاه تهماسب اول است. بخش دوم ، دوره تغییر مسائل سیاسی و فرهنگی یعنی دوره شاه اسماعیل دوم است. بخش سوم ، دوره بحرانی یعنی دوره سلطان محمدخدابنده است. دوره ای که به علت ...

به عقیدۀ بسیاری از محقّقان، شعرِ کمتر شاعری به اندازه نظامی و خاقانی دچار تحریف و تصحیف شده است و علّت آن نیز توجه بیش از اندازه عموم مردم به شعر آنها - بیشتر در مورد نظامی- و دیگر، دشواری شعر آنهاست که گاهی، کاتبان نُسخ هنگامی که با واژه­ها و ترکیب­های غریب و پیچیده آنها مواجه شده­اند، جای این ترکیب­ها و واژه­های نامأنوس را با واژه­ها و ترکیب­هایی که به نظر آنها رسیده و با آن آشنایی داشته­اند و مع...

چکیده موضوع رساله حاضر بررسی و تحلیل علل و نتایج شکست افغان ها در ایران است که از به قدرت رسیدن محمود در سال 1135 ه . ق و عوامل موثر در شکست افاغنه در سال 1142 ه . ق و نتایج حاصل از این شکست را مورد بررسی وتحلیل قرار داده است . رساله حاضر با مطالعه منابع دست اول و مطالعات متأخرین بنا دارد در پژوهشی مستقل و فراگیر بسیاری از زوایای تاریک ان عصر را روشن نماید ، که ایا علل اقتصادی و اجتماعی در ...

چکیده اعداد و حروف از جمله عناصری هستند که در زندگی انسان پرکاربرد می باشند و آموزه های دینی و انسانی به آن رنگی نمادین داده اند . این کارکرد ، در شعر شاعران همچون آیینه پژواک تصویر زندگی بشر ، کاربردی شگفت انگیز دارد . نظامی گنجه ای از جمله شاعرانی است که این عناصر را در خمسه بکار گرفته است و به آفرینش مضامین و تصاویری رنگارنگ و زیبا دست زده است . نگارنده در این پژوهش - که با نام « تصویر سازی...

میرجمله، میرزا محمدامین شهرستانی اصفهانی، متخلص به روح الامین که سالیان متمادی مقام میرجملگی (سومین مقام رسمی) دربار سلاطین شیعی مذهب و ایرانی نژاد هندوستان را بر عهده داشته، خمسه سرایی موفق بوده و با سرایش منظومه « خسرو و شیرین» که طی سال 1018ق در 7800 بیت به رشته نظم کشیده شده، نخستین گنج از پنج گنج خود را مبتنی بر همان دستمایه امیر خسرو دهلوی فراهم آورده و منظومه خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجو...

رسال? حاضر به پژوهش پیرامون رابط? ادبیات و نگارگری در مکتب هرات دور? تیموری می پردازد. خمس? نظامی بعد از شاهنام? فردوسی دومین مجموع? شعری است که مورد توجه درباریان و هنرمندان بوده است، در این راستا دو منظوم? عاشقان? «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» که از نظر کمی تعداد نگاره های بیشتری را شامل می شوند مورد پژوهش قرار گرفته اند. همچنین، روش نظری مورد استفاده در این پژوهش، روش نقد جدید (روش نقد ژیل...