دوره بندی تاریخ ساسانی (224 تا 651 م) از نکات مهم، در بررسی سیر تحول و دگردیسی این سلسلۀ مهم تاریخ ایران است. در این دوره بندی، به مبانی مشروعیت دولت ساسانی و جهان بینی مسلط در هر دوره از تاریخ آن توجه شده است. گفتار حاضر بر آن است تا با بررسی مبانی مشروعیت در پادشاهی ساسانی، به این پرسش پاسخ دهد که تاریخ سلسلۀ ساسانی به چه دوره هایی تقسیم می شود و این دوره بندی بر چه اساسی صورت گرفته است. در ا...

گرایش ساسانیان به ثروت درباری و گنجینه­های باشکوه در پیوند با نوع رویکرد آن­ها به زندگی مادی و این جهانی بود که آن نیز در ساختار قدرت و جهان­بینی این شاهنشاهی بازتاب یافته بود. این مسئله همچنین تحت تأثیر شرایط تازۀ جهانی هم­عصر این امپراتوری و تحولات داخلی آن بود. مهم­ترین پیامد این رویکرد در اواخر دوران ساسانی در گرایش به تمرکز قدرت و ثروت خود را نشان داد که با از میان برداشتن زمین­داران قدرتم...

نام ریو-اردشیر، به صورت کامل و اختصاری بر روی مهرها و سکه های ساسانی و با ضبط های مختلف در دیگر منابع نوشتاری هم زمان یا نزدیک به دوره ی ساسانی آمده است. منابع تاریخی و جغرافیایی سده های نخستین و میانه ی اسلامی اما به دو اسم مکان به نام ریشهر (که آن را صورت دگرگون شده ی ریو-اردشیر دانسته اند) اشاره دارند و از یکی با عنوان ریشهر توج، در ایالت اردشیرخوره و از دیگری با نام ریشهر در ایالت ارجان نام...

در حکومت ساسانی که بر پایه دین و شاهی بنا شده بود، روحانیان، مروج و مبلغ دین زرتشت بودند. آن ها بازوی شاهان ساسانی در گردآوری اوستا، اصلاح گاهشماری، تأسیس آتشکده ها، اعزام روحانیان و سرکوب ادیان غیرزرتشتی و بدعت گذاران بودند. معمولاً معتقدند که دستگاه روحانیت ساسانی، از همان آغاز دارای ساختاری تشکیلاتی و نظام مند بوده؛ اما به نظر می رسد روحانیت ساسانی فرایندی درازمدت را برای تشکیلاتی شدن و تمایز...

نمونه­های اندکی از هنر نقاشی دیواری از دوره‌های اشکانی و ساسانی برجای ‌مانده است و در این میان تعداد نمونه‌های موجود در ایران امروزی بسیار کمتر است اما همین نمونه­های انگشت‌شمار، نقشی مهم و اساسی را در بازنگری و تحلیل تاریخ تکوین هنر نقاشی دوران پیش از اسلام ایران ایفا می­کند. این دیوارنگاره‌ها در دو دوره و دو منطقه‌ی متفاوت در ایران و در یک نوع سبک و شیوه‌ی نقاشی نزدیک به یکدیگر دیده می‌شوند. ...

اشکانیان ارمنستان در دوران شاهنشاهی اشکانی به‌‌دلیل قرابت سببی و نسبی که با فرمانروایان ایران داشتند و همواره متحد ایران دربرابرِ روم بودند؛ اما با سقوط اشکانیان و روی‌ کار آمدن ساسانیان در ایران فصل جدیدی در روابط ارمنستان با ایران و روم آغاز شد. برخلافِ دوران پیش‌از آن، که اشکانیان ارمنستان همواره در نزاع بین ایران و روم در صف مقدم مقابله با نفوذ امپراتوری روم بودند، این بار با سقوط اشکانیانِ ای...

موضوع این پژوهش، تصویر انوشیروان ساسانی در آثار دوران اسلامی می¬باشد. خسرو انوشیروان فرزند سوم قباد بود. کاووس، فرزند ارشد قباد به مذهب مزدکی گرویده بود آنها نقشه کشیده بودند که وی را به جانشینی قباد برگزینند، ولی سرکوبی قیام مزدکیان این اقدام را ناکام گذاشت فرزند دیگر قباد یعنی جاماسب، بدلیل کوری از یک چشم طبق قانون پادشاهی، نمی¬توانست جانشین پدر شود. و چون قباد شخصاً تمایل داشت که خسرو به پادش...

همواره آثار هنری چکیده ی نگاه هنرمندان هر عصر به جامعه و جهان پیرامون خویش است. از آن جا که آفرینش هر اثر هنری، معلول ارتباطی ناگسستنی با شرایط اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی حکمران بر جامعه ی زمان خود است، پس از این رهگذر می توان با تحلیل و بررسی این آثار به معانی نمادین و نهفته ی هنری که لازمه ی شناخت فرهنگ و جامعه ی آن دوران و عوامل موثر و دخیل در آن است،دست یابیم. پیرو همین مطلب،آثار هنری دوره ...

این پژوهش را در 6 فصل تقسیم بندی نموده ایم که به ترتیب ذیل می باشد: فصل اول: زمینه های پیدایش شهر، نقش فرهنگ و باورها در پیدایش شهرهای ایرانی فصل دوم: نقش سایر عوامل در شکل گیری، رشد و شکوفائی شهرهای ایرانی فصل سوم: ساختار کالبدی شهر فصل چهارم: عوامل موثر در رشد و توسعه شهرهای ساسانی فصل پنجم: نقش شاهان ساسانی در پی افکنی شهرها فصل ششم: نمونه هائی از تاسیسات دوران ساسانی (تاثیر حکومت شاهنشاهی و...

مطالعه ی نقوش و نمادهای هنری در ادوار مختلف منجر به آشنایی با فرهنگ ها، باورها و سنت های ملل و اقوام مختلف در طول تاریخ خواهد شد. منسوجات بافته شده در دوره ی ساسانی به لحاظ زیبایی بصری، نقوش نمادین و تزئینی، کاربرد رنگ و فن بافت از شاخصه های هنر ایران زمین به شمار می روند. زیبایی این بافته ها بدان حد بود که بیشتر تمدن های بزرگ آن روزگار خواهان پارچه های ساسانی بودند و یا از نقوش آنها در بافته ...