حافظ بزرگترین غزل سرای عرفانی ایران و یکی از نوابغ عالم انسانی است و ابن فارض شرف الدّین عمر متوفّی 632 ه.ق بزرگترین گوینده متصوّف در زبان عربی است. میان حافظ و ابن فارض، از جهات مشرب، عرفان و حکمت نظری اختلاف و افتراق فراوان و از جهت بسیاری از معانی و مضامین عرفانی اشتراک وجود دارد. این مقاله سعی بر آن دارد که پاره ای از وجوه مشابهت و قابل مقارنه و مقایسه بین این دو شخصیّت بزرگ را که یکی از غرب کش...

یکی از اصطلاحات کلیدی و محوری در عرفان اسلامی واژه «انسان کامل» است که به مهمترین موضوع عرفان تبدیل شد و هر عارفی بر مبنای مشرب خویش به آن پرداخته است بخصوص شارحان و عرفایی که در مکتب ابن عربی تنفس نمودند. از جمله آنها عارف بزرگ ابن فناری است که با شرح آثار قونوی و برخی از کلماتو آثار ابن عربی قدم راسخ در تبیین این اصطلاح برداشته است و به تمام جلوه های این مقام منیع چون؛ معنای انسان کامل، اولین...

بنیانگذار عرفان نظری شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی است . وی در عرفان از اصول ابن حزم پیروی نموده و از بزرگانی چون محمد غزالی ‘ احمد غزالی و عین القضاة همدانی متأثر بوده است . اساس نظریه ابن عربی بر اصل وحدت وجود مبتنی است و اهم مباحث عرفانی وی عبارتند از : فیض‘اعیان ثابته‘تشبیه و تنزیه‘جبرو اختیار‘خلق و فعل‘تجدد اکوان‘ انسان کامل ‘ ولایت‘ رسالت‘ نبوت و حضرات خمس. عراقی ‘ شبستری و جامی از پیروا...

وحدت وجود یکی از مهم ترین مدعیات عرفاست که همواره با بحث ها و چالش های فراوانی همراه بوده است. در میان نظام های فلسفی در جهان اسلام، ملاصدرا، که توجه خاصی به آرای عرفانی داشت، بر این باور بود که اولین کسی است که توانسته وحدت وجود را تبیین فلسفی کند. اما بعدها در شرح مراد ملاصدرا اختلافاتی پدید آمد؛ در اینکه وی توانسته بود وحدت تشکیکی وجود را اثبات کند، بحثی نبود، اما بحث بر سر این بود که آیا وح...

بخشی از تالیفات بجای مانده از ابن سینا نشان دهنده ی توجه این حکیم عقل گرای مشایی به حوزه ی مباحث عرفانی و به زعم برخی صاحب نظران نشان از تلاش وی برای تاسیس نوعی از حکمت مبتنی بر اشراق و عرفان است. در این پژوهش پس از معرفی اجمالی عرفان ،رابطه ی ابن سینا با عرفان و تصوف و میزان تاثیرپذیری وی از آنها مورد بررسی قرارمی گیرد ودیدگاه های مختلفی که در مورد حکمت مشرقی او وجود دارد و پیوند میان این حکمت...

محیی الدین ابن عربی، یکی از نوابغ روحانی و یکی از بزرگترین مشایخ صوفیّه است که عرفان و وحدت وجود و اسلام در اندیش? وی به شکل غیر قابل تفکیکی در هم تنیده شده است. او برجسته ترین نظریه پرداز عرفان اسلامی است که پدید آمدنش، نقط? عطفی در تاریخ تصوّف بود؛ هر یک از اندیشمندان و فیلسوفان عارف مشرب در جهان اسلام، به گونه ای تحت تأثیر اندیشه های او قرار گرفتند. افکار و دیدگاههای ابن عربی در طی چندین قرن، ...

حضرت امام; با تأثیرپذیری از مشرب فلسفی حکمت متعالیه، در تقابل با دو نظام سرمایه داری و کمونیستی توانستند نظامی را که عهده دار سعادت فردی و اجتماعی است، تحقق بخشند. با همین مبنا، حکومت اسلامی را تئوریزه کنند، و با حضور عینی مردم بر آن، جامة عمل بپوشانند. این حرکت بزرگ به نوع برداشت امام خمینی;  از انسان کامل در عرصه سیاست و حکومت بر مبنای مشرب فکری حکمت متعالیه مربوط می شود. هدف پژوهش حاضر، کاوش...

این مساله که ملاء خارج را چه چیزی تشکیل داده است یکی از مهمترین مباحث فلسفه را به خود اختصاص می دهد که بعض حکما مانند میر داماد در این مساله اصالت الماهوی اند و قائل بدین مطلب اند که ملا خارج را ماهیات موجوده تشکیل داده اند، بعض از حکما مانند مشایین قائل به اصالت وجود و تاصل ماهیت هستند، بدین معنا که ماهیت را به طفیل وجود در خارج متحقق می دانند ولیکن صدرا قائل به اصالت وجود و اعتباریت ماهیت است...

در این جستار، ضمن بیان دغدغه های مشترک حکیم ترمذی و ابن عربی حول مسائلی نظیر حکمت، ولایت، تأویل و منازل قرب، به دیدگاه هایی که نخستین بار حکیم ترمذی مطرح نموده و ابن عربی برمبنای آن ها نظریه پردازی کرده، اشاره شده است. مفاهیمی مانند منازله، مُلک الملک، عبودت و ختم ولایت در آثار حکیم ذکر شده و ابن عربی به شرح آن ها پرداخته است. همچنین، طرح بحث از اجزای نبوت و تحدث برای ابن عربی زمینه ساز پیدایش ا...

بهارستان جامى (817- 898 هـ.ق) کتابى محتوی حکایات و اندرزهاى اخلاقى به نثر ساده و مسجع آمیخته با نظم است که در سال (892هـ.ق) نوشته شده­است. جامی این اثر تعلیمی و اندرزی را به تقلید از گلستان سعدی نگاشته ­است. روضۀ پنجم بهارستان جامی در تقریرعشق و حال عاشقان است. محیی الدین بن عربی (560- 638هـ.ق) از عرفای بزرگ اهل اندلس است که اساس مشرب عرفان او حُب و عشق است. در پژوهش حاضر، با تکیه بر روش توصیفی-...